0499

486

BOLESŁAW.

X. 14.

14. Bolesław.

Tego imienia syna dają Januszowi I Geneal. Mazow. Czart. I i II!), Geneal. Tomic.^{1 2}) i Rodow. książ. poi.^a). W dokumencie z r. 1439^{3 4 5}) matka Bolesława IV, wnuka Januszowego (XII. 3.), Anna, nazywa się wdową Bolesława; miany tu oczywiście na myśli niniejszy syn Janusza I.

Że był młodszym jego synem, staraliśmy się okazać poprzednio (X. 13.). Mniemanie⁶), jakoby umierając liczył przeszło 60 lat wieku, a więc urodził się przed r. 1368, nie ma uzasadnienia w źródłach i opiera się na błędnem obliczeniu daty urodzin jego syna (XII. 3.). Pierwszy dokumentowy ślad jego istnienia znajdujemy w wyroku polubownym Alberta, biskupa poznańskiego, z 5 października 1400 r.^G), w którym jako świadek przytoczony Bolco iutenis dux Mazowie. Dając mu lat podówczas przynajmniej piętnaście, dochodzimy do wniosku, że urodził się co najpóźniej r. 1385. Dochowało się kilka śladów wykonywania przezeń czynności rządowych. I tak w dokumencie z 1 lutego 1411 r.⁷) wspomniany jest obok Jagiełły i Witolda jako rękojemca układu toruńskiego; w r. 1415 odsądzoną zostaje w Łomży sprawa in terminis ducalibus per serenissimum Bole-slaiun ducem Mazovie celebratis⁸); d. 6 lipca 1417 r.⁹) wystawia dokument z tytułem dux Mazovie, a jeszcze do dokumentu Witołda z 11 stycznia 1414 r.¹⁰) przywiesza pieczęć z napisem w otoku S. Boleslmj ducis Mazovie. Kie można stąd jednak wnioskować, jakoby już w tych czasach panował w jakiejś osobno sobie przez ojca wydzielonej dzielnicy; skądinąd bowiem wiemy, że nawet jego starszy brat nie miał jeszcze osobnej dzielnicy w r. 1417 (X. 13.): zresztą ogólnikowy tytuł: dux Mazovie. którego stale w przytoczonych dokumentach i na pieczęci używa, wprost takiemu przypuszczeniu się sprzeciwia: gdyby bowiem rzecz miała się przeciwnie, natenczas tytulatura jego stosowałaby się do owej oddanej mu w samoistny zarząd dzielnicy. Z powyższych danych można zatem wnioskować tylko tyle, że został przez (podeszłego wiekiem) ojca przypuszczony do współrządów lub zastępstwa w niektórych czynnościach rządowych.

Ostatnia dokumentowa wzmianka o Bolesławie jako żyjącym nosi datę 26 listopada 1417 r.ⁿ). Długosz¹²) pod datą 8 września 1428 r. podaje wiadomość o złożonym podówczas Jagielle przez trzech książąt mazowieckich, Ziemowita, Kazimierza i Bolesława, hołdzie lennym w Sandomierzu. Ponieważ Bolesław IV, niniejszego Bolesława syn (XII. 3.), złożył Jagielle hołd dopiero r. 1430, przeto należałoby tu rozumieć Bolesława Januszowica. W rzeczywistości jednak, jak z listu samego Jagiełły wynika^1:!), hołd ów złożony został w Sandomierzu 8 (lub 9) września 1426 r., a więc o całe dwa lata wcześniej, hołdującymi zaś byli synowie Ziemowita IV (na krótko przedtem zmarłego, X. 9.) Ziemowit V, Trojden II i Włodzisław I; żaden książę Bolesław hołdu wtedy nie składał. Długosz popełnił zatem omyłkę zarówno co do chronologii, jako też osób¹¹); wiadomość jego nie daje żadnej podstawy do określenia końcowej daty życia Bolesława. Dochował się do naszych czasów¹³) spis urzędników mazowieckich, którzy sub anno nativitatis Domini ntillesimo quadringentesimo vicesi»io octano... homagia fidelitatis duci Boleslcio filio Boleslai et sorori ipsius Offcze prestiterunt. Hołd wierności złożony został Bolesławowi IV i jego siostrze Eufemii, dzieciom niniejszego Bolesława; ponieważ stało się to jeszcze za życia ich dziada, Janusza I (X 9.), przeto nie można sobie wytłomaczyć inaczej przyczyny owego hołdu, jak tylko przypuszczeniem o zaszłej na krótko przedtem śmierci ich ojca. Stąd wypływa, że Bolesław zmarł r. 1428 ^li;).

1

Por. str. 437 uw. 5. — 2) Acta Tomic. VIII. 171. — 3) Mon. Pol. III. 283. — 3) Przytoczony u Kozłowskiego,

2

Dzieje Mazow. 238 uw. 3. — 5) Kozłowskiego, ibid. 238 uw. 3. — 6) Kod. dypl. Mazow. nr. 137. — 7) Cod. epist. II.

3

571. — ^u) Helcel, Starod. prawa poi. pomn. II. nr. 1544. — 12) Hist. Pol. IV. 359. — 13) Caro, Lib. canc. I. nr. 103. —

4

1-1) Na co trafnie zwrócił już uwagę Caro, ibid. I. 184 uw. 1. — 15) Kod. dypl. Mazow. dod. nr. 10. — 16) Tak przyjmuje

5

już Kozłowski, Dzieje Mazow. tabl. gen.

6

nr. 35. — ⁸) Milewski, Herbarz 268 nr. 330. — 9) Stronczyński, Wzory nr. 46. — 10) Prochaska, Cod. epist. Vit. nr-