0539

526

KONRAD III RUDY.

XII. 8,

wskazać możemy tylko kilkanaście dokumentów, wystawionych przez samego Kanrada III, i to nie tylko z okresu od r. 1462, w którym został upełnoletniony^x), ale nawet z okresu datę tę wyprzedzającego, a mianowicie z lat 1455, 1456 i 1460 -). Przyczyna, dla której już wtedy wydawano dyplomaty pod imieniem samego Konrada, pomimo iż dzielnica ojcowska nie była jeszcze podzieloną i do wszystkich braci wspólnie należała, tłomaczy się sama przez się: Konrad, jako najstarszy z żyjących Bolesławowiców, był głową panującego domu, a więc jego przedstawicielem przy dokonywaniu czynności rządowych. Mimo to, równocześnie, jak widzieliśmy ³), wychodziły jeszcze liczne dokumenty, i to przeważna ich część, pod imieniem wszystkich braci. Niemniej też okazuje się z tego zestawienia, że dyplomaty na imię Konrada wystawiano w czasie, w którym niewątpliwie jeszcze do lat sprawnych nie doszedł, ani nawet jeszcze nie był upełnoletniony; proceder, w XV i XVI wieku na Mazowszu kilkakrotnie powtarzany, a mianowicie też zastosowywany także za inałoletności jego ojca (XI. 15. 16. XII. 3. 16. 17.). W każdym razie jednak widoczna, że dokumenty te pochodzą bez wyjątku dopiero z czasów po śmierci Bolesława IV (pierwszy z r. 1455); dlatego wiadomość o dokumencie, którego nie znamy w tekście autentycznym, lecz jedynie z streszczenia, wystawionym rzekomo 30 kwietnia 1453 r. przez księcia Konrada¹), obejmującym ważne koncesye na rzecz kościoła płockiego, wydaje się z góry podejrzaną. Ponieważ w rodzie książąt mazowieckich nie było podówczas innego Konrada, przeto możnaby tu mieć na myśli tylko niniejszgo księcia; atoli w r. 1453 nie on, tylko żyjący jeszcze jego ojciec mógł uposażać kościół przywilejami, a co ważniejsza, Konrad liczył podówczas co najwyżej pięć lat życia. Dokument rzeczony jest tedy albo podrobionym, albo też, co prawdopodobniejsza, sprostować w nim należy datę na rok 1463; w czasie tym Konrad rządził właśnie od niedawna w Płockiem, i wystawienie wielkiego przywileju dla kościoła tamtejszego odpowiadało w zupełności istniejącym stosunkom.

W podziale z r. 1471 otrzymał Konrad, jak wynika z Geneal. Tomic.³), ziemię czerską; później, skutkiem śmierci wszystkich swych młodszych braci, którzy przed nim zmarli, połączył w swem ręku ich dzielnice, warszawską, płocką, wiską, ciechanowską i łomżyńską (XII. 11—13.).

Ostatnie dokumenty Konrada pochodzą z r. 1502°); jeszcze jednak w r. 1503 sąd ziemski w Kolnie zakłada wadyum procesowe w jego imieniu fnomine . . . Conradi ducis) ^r). Pod tymże rokiem zapisują jego śmierć Miechowita⁸), Acta Tomic.⁹), Wapowski¹⁰). Dwa pierwsze źródła podają także daty dzienne, które jednakowoż nie całkiem się zgadzają; pierwsze: die Saturni, que fuit Simonis et Iude (28 października); drugie: antę Simonis et Iude (przed 28 października). Ostatnia data jest widocznie niezupełną, nie ma bowiem podanego dnia tygodniowego przed świętem Szymona i Judy, i już przez to przedstawia się jako mniej wiarogodna; pierwsza określoną jest podwójnie, a całkiem trafnie, rzeczywiście bowiem w r. 1503 sobota przypadała na wspomniane święto. Dlatego nie można przypuścić, iżby zachodziła tu omyłka, a raczej przyjąć należy, iż w Acta Tomic, zaszedł nieznaczny błąd, t. j. iż zamiast in fe[stoJ Simonis et Iude podano mylnie antę Simonis et Iude¹¹).

żyli jeszcze w podziale z r. 1471. Sprawa spadku płocko - wiskiego po śmierci Kazimierza III była może początkowo powodem rozterek pomiędzy braćmi; mógłby na to wskazywać akt Bolesława V z 5 listopada 1482 r. (ibid. nr. 248), w którym tenże, widocznie po załatwieniu jakiegoś poprzedniego sporu, przyrzeka żyć w zgodzie z Konradem III. Wspólne posiadanie ziem płockiej i wiskiej trwało aż do śmierci Bolesława V r. 1488; wtedy dopiero obaj pozostali bracia, Konrad III i Janusz II przeprowadzili między sobą ostateczny podział dzielnic. Por. XII. 13.

1) Z r. 1462 posiadamy takich dokumentów trzy (Milewski, Herbarz 151 nr. 200, 348 nr. 451, 353 nr. 456); z r. 1463 jeden (Kod. dypl. Mazow. nr. 214); z r. 1464 jeden (Chmiel, Zb. dokum. Przeżdz. nr. 17); z r. 1465 jeden (Milewski, Herbarz 226 nr. 270); z r. 1466 dwa (Ibid. 326 nr. 412; Kod. dypl. Mazow. nr. 216); z r. 1467 jeden (Milewski, Herbarz 336 nr. 428); z r. 1469 dwa (Ibid. 84 nr. 101, 406 nr. 532). Już r. 1462 odbywają się roki sądowe w jego obecności (Ibid. 503 nr. 638). Prócz tego znamy kilkadziesiąt orzeczeń sądowych z owego czasu, w których zalożonem zostało wadyum pomiędzy stronami procesującemi się nomine ducis Conradi (nie zaś także młodszych jego braci), rozrzuconych w przytoczonym Herbarzu Milewskiego, z tych najwcześniejsze z r. 1465 (ibid. 20 nr. 22 i inne z tegoż roku). — 2) Ibid. 63 nr. 74, 63 nr. 75, 403 nr. 531, 436 nr. 566. Prócz tego już pod r. 1456 sądy zakładają dwukrotnie wadyum pomiędzy stronami nomine ducis Conradi (nie zaś także młodszych jego braci) ibid. 123 nr. 154. 456 nr. 594, 226 nr. 268. — 3) p₀r. str. 525 uw. 3. — 4) Gołębiowski, Dzieje Pol. III. 319. — 5) Acta Tomic. VIH. 171. — ⁶) Milewski, Herbarz 60 nr. 72, 417 nr. 545. — 7) Ibid. 303 nr. 370. — ⁸) Chroń. Pol. wyd. 2. 374.— 9) Acta Tomic. VIII. 163.— 16) Script. rer. Pol. II. 51. — H) Trafnie Caro_r Gesch. Pol. V. B. 881 przyjmuje datę śmierci 28 października.