0556

XII. 17.

JANUSZ III.

543

zgonu nagrobek Janusza w Warszawie¹). Wobec tego upada wiadomość Geneal. Mazow. Wargoc.²), jakoby zgon jego przypadał na rok 1524, a także nie da się doń zastosować w zupełności zapiska, jaką podają Acta Tomic.¹), jakoby Stanisław i Janusz zmarli 7 sierpnia 1526 r. Okazaliśmy poprzednio [XII. 16), że nastąpiło tu pomieszanie dwu zdarzeń, okresem blisko dwu lat przedzielonych od siebie, a mianowicie zgonu Stanisława r. 1524 i zgonu Janusza r. 1526, przyczem podana w zapisce data dzienna odnosi się do Stanisława, a data roczna do Janusza. Inna zapiska w Acta Tomic.²), powtarzając datę roczną śmierci Janusza 1526 r., przydaje, że wypadek ten nastąpił w nocy z 9 na 10 marca, i tę też datę, przypadającą najdokładniej na określony poprzednio przeciąg czasu, należy przyjąć jako rzeczywistą, tem bardziej, że potwierdza ją także niezależnie od poprzedniego źródła Bielski³), mający również datę 10 marca⁴). O przyczynie zgonu Janusza obiegały powszechne wieści, którym dają wyraz Wapowski⁵) i dwie zapiski w Acta Tomic.⁶), że książę zginął z trucizny; wieści niewątpliwie mylne, jeśli zważymy, że jeszcze na sześć dni przed śmiercią (4 marca), widocznie w przewidywaniu zgonu, Janusz spisał testament⁷).

Xie ma w źródłach wzmianki, iżby był żonatym; że milczenie to nie jest przypadkowem, dowodzi szczegółowy opis ostatnich lat jego życia, podany w Acta Tomic.¹⁰), z którego dowiadujemy się o rozwiązłem życiu Janusza, ale nie znajdujemy wiadomości o istnieniu żony, która w związku z opisanymi tu wypadkami musiałaby być wspomnianą, gdyby rzeczywiście była istniała.

Ze śmiercią tego ostatniego księcia mazowieckiego, tudzież dwu jego starszych sióstr, które zmarły po nim (XII. 14. 15.), wygasł ród Piastów polskich. Odtąd istniały jeszcze tylko niektóre odgałęzienia Piastów śląskich, zupełnie już podówczas zniemczone, a mianowicie linia głogowska, której ostatni męski przedstawiciel Jan II zmarł jeszcze przed Januszem, 22 września 1504 r. ⁿ), a ostatnia żeńska przedstawicielka, Barbara, zmarła jako ksieni Klarysek strzelnieńskich 6 kwietnia 1539 r.¹²); linia opolska, która wygasła ze śmiercią Jana, księcia opolskiego i górnogłogowskiego 27 marca 1532 r.¹³); linia cieszyńska, której ostatni męski przedstawiciel Fryderyk Wilhelm zmarł 19 sierpnia 1625 r.¹⁴), a ostatnia żeńska przedstawicielka Elżbieta Lukrecya, żona (lundakara z Liechtensteinu, zmarła 19 maja 1653 r.¹³); wreszcie linia lignicko-brzesko-w oławska, której ostatni przedstawiciel męski Jerzy Wilhelm zmarł 21 listopada 1675 r.¹⁶), a ostatnia przedstawicielka żeńska, jego siostra Karolina, zmarła jako żona Fryderyka holsztyńsko - sonderbur-skiego 24 grudnia 1707 r.¹⁷). Licząc od przypuszczalnej daty urodzin Ziemomysła, ojca pierwszych Piastów historycznych, przypadającej na rozgraniczę wieku IX i X (I. 1.), przypadnie na rządy Piastów w Polsce przeciąg czasu sześciu i ćwierć wieku, a na istnienie rodu w ogóle przeciąg czasu ośmiu wieków.

1

1) Stronczyński, Pomn. Piastów 140. — 2) Narbutt, Pisma histor. 294. 300. — 3) Acta Tomic. VIII. 3. —

2

Ibid. VIII. 166. — 5) Kronika, wyd. Turów. II. 1034. — 6) Przyjmują ją trafnie Kozłowski, Dzieje Mazow. 373; Pawiń-

3

ski, Ost. księż. mazow., Aten. 1891 III. 430; Bostel, Ost. księż. mazow., Kwart. Hist. VI. 500. — I) Script. rer. Pol. II.

4

211. — 8) Acta Tomic. VIII. 3. 166. — 9) Trafnie Kozłowski, Dzieje Mazow. 373 oświadcza się przeciw przypuszczeniu

5

o otruciu, jakkolwiek dowodów na to nie przytacza. — 19) Acta Tomic. VIII. 163 i n. — H) Grotefend, Stammtafeln II.

6

nr. 35. — 12) Ibid. II. nr. 53. — 13) Ibid. VI. nr. 33. — 14) Ibid. VIII. nr. 28. — 15) Ibid. VIII. nr. 26. — 13) Ibid. X.

7

nr. 61. — 17) Ibid. X. nr. 59.