0929DRUK000017
29

117

KUCH DZIENNY NIEBA

cji, prosta PP' niech oznacza oś świata, a więc punkty P i P' oznaifeają bieguny świata; ten z nien, ku któremu zwrócona •jest półkula północna ziejni nazywa ^ię biegunem północnym, drugi zaś odpowiednio nazywa się biegunom poi/(dniowym. Za biegun północny Jty iata przyjmujemy biegun P, za południowy zaś biegun P'.

Kołem głównem biegunów świata jest wielkie koło według którego przecina się ze sklepieniem niebieskiem płaszczyzna prostopadła do osi PP', przechodząca przez punkt (). Kolo to nazywa się ró^onikiem świata. Wobeó nieskończenie małych rozmiarów ziemi w stosunku do sklepienia niebieskigo równik świata jest identyczny z kołem przecięcia się płaszczyzny równika ziemskiego ze sferą niebieską.

Niech będzie OZ pionem miejsca obserwacji, punkt Z zenitem, kolo KSWN horyzontem astronomicznym, a ZPZ' płaszczyzną, przechodzącą przez oś ziemską i pion miejsca obserwacji; płaszczyzna ta 'jjeSt to płaszczyzna południka geograficznego miejsca obserwacji. Przedłużając fę płaszczyznę do przecięcia się z pozornem sklepieniem niebieskiem, określimy na niem wielkie koła PZP'Z', które nazywa się południkiem asfronoiiiicsi/ijm miejsca obserwacji. Je$t to, jak wyjaśnia rycina, koło wierzchołkowe, przechodzące przez bieguny świata.

Kąt Ś'OZ w płaszczyźnie, południka jest to kąt nachylenia pionu do płaszczyzny rówmika; równa się on szerokości geograficznej miejsca obserwacji. A ponieważ jest

< S'< >Z + < Z4)P = ZOP + ^.NOP = 90°, więc jest także

•pb S'OZ = <£ N< >P —•?,    taj

ns'Z = ONP =«.

Każda płaszczyzna, przechodząca przez -o$ Świata, przecina sklepienie niebieskie według wielkiego kola, przechodzącego przez oba bieguny świata. Kola takie, ńp. kolo PGP', nazywają sie kołami cjod-zmneiid lub 'kołami zboczeń. Ponieważ południk astronomiczny przechodzi przez bieguny świata, wiec jest on