0929DRUK00001771

259

ABERACJA

Wartości p_a i jjl₃ tjlko w wyjątkowych wypadkach mogą być wyznaczone; aby bowiem można było wyznaczyć v_g, znaną musi być paralaksa roczna gwiazdy oraz jej ruch własny. Jednakże są to wielkości stale dla danej gwiazdy i przytem niewielkie, bo tego samego rzędu, co aberacja wiekowa. Nieznajomość ich nie ma więc. wttłkszego znaczenia nie tylko wtedy, gdy posługujemy się spólrzędnemi gwiazdy, zmienionemi przez aberację gwiazdową,'i zupełnie tej zmiany nie bierzemy pod uwagę, ale nawet i w t.yćh zagadnieniach, w których należałoby się opierać na prawdziwych położeniach gwiazd w przestrzeni. Skutkiem tego obraz nieba, który w danej chwili obserwujemy, jest połączeniem zjawisk różnoczetanych, jak już wspomnieliśmy na początku tego rozdziału, a dotyczy to również spólreędnych gwiazd; sprowadzeniu spólrzęduytółi do jednej wspólnej epoki stoi na przeszkodzie przedewszystkiem nieznajomość odległości gwiazd, a więc i czadów aberacji.

79. Aberacja roczna. Wyrażenie aberacji rocznej otrzymamy, gdy we wzorach ogólnych (174') i (175'.') podstawimy spólrzędne apeksu ruchu ziemi dokoła słońca w chwili obserwacji, a spól-czynnik k określimy z prędkości tego ruchu w tej samej chwili.

Najprościej otrzymuje się wzory,* wyrażające wpływ aberacji rocznej na spólrzędne ekliptyćzne.

Kierunek ruchu ziemi w danej chwili określony jest przez styczną do drogi ziemskiej w tym punkcie? w którym ziemia w tej chwili się zrfajduje. Niechaj tfe drogę wyobraża elips*, na ryd 63. W ognisku 3 tej elipsy znajduje się słońce, położenie ziemi w cii w iii obserwacji niechaj oznacza punkt Z. («±iy strzałka a wskazuje kierunek ruchu ziemi w jej drodze, to styczna ZW w punkcie Z wskazuje momentalny kierunek ziemi w chwili obserwacji, a punkt, w którym ta prosta przecina sklepienie niebieskie, określa na niem apeks ruchu ziemi.

Ponieważ styczna ta leży w płaszczyźnie drogi ziemskiej, która na niebie określa ekliptykę, więc także i apeks znajduje się zawsze na ekliptyce; szerokość astronomiczna jego zatem równa sie zeru. Położenie apeksu na ekliptyce określa jego długość astronomiczna; jeżeli prosta ZT oznacza kierunek od ziemi