097

Tak to one strony ciągle cierpiały od Tatara i Kozaka.

Pozostały tam jako spuścizna na każdym kroku ślady wałów obronnych, kurhanów, krzyży kamiennych.

Wokół Romanowa, nad brzegami rzeki Leśny, miałeś wszędzie ślady dawnego horodyszcza, uroczyska.

Był kiedyś Romanów własnością Beaty Kościeleckiej.

Owa Beata, żona ks. Ostrogskiego, a matka nieszczęsnej Halszki z Ostroga.

Wydaną była Halszka przemocą za Dymitra Sanguszkę, gdy onego zabili, znowuż wydaną była za Łukasza Górkę, wreszcie za Siemiona Olelkowicza.

Górika porwał Halszkę ze Lwowa i więził ją długie lata w Szamotułach we wieży. Dotąd tam pozostała wieża „czarnej księżniczki¹¹.

Owóż matka Halszki, Beata Kościelecka, pani na Romanowie, dobrze terni włościami rządziła i nieraz z Romanowa czyniła wycieczki, na czele pocztów zbrojnych, zakuta w pancerz ze stali.

W Romanowie hufce zbierała, by kolejno gromić owych narzuconych mężów córce.

Wreszcie, po śmierci Halszki, już pięćdziesięcioletnia bitna niewiasta, miłością zapłonęła ku Albertowi Łaskiemu i za niiego wyszła.

Przeszedł potem Romanów do Ilińskich, rodziny ongiś panującej za Dnieprem.

Z nich Onybij Ilińslkii, starosta nowogrodzki, miał od Jagiełły prawo lenne na ziemię Sieliską.

Potem Jan Kajetan, starosta grodowy Żytomierski, słynny z układania paktów konwentów ze stanu rycerskiego.

Wreszcie Józef August Iliński; generał inspektor kawalerji wojsk koronnych, potem marszałek gubernjalny wołyński¹.

Miał względy Katarzyny II, potem Pawła I.

Przyczynił się do uwolnienia więźniów, wziętych do niewoli w czasie insurekcji Kościuszkowskiej.

Ten to August Iliński mieszkał na stałe w Romanowie i podniósł siedzibę do stanu kwitnącego.

Istniały wtedy w Romanowie cztery klasztory, Wizytek, Szarytek, Jezuitów ,ii przy szkole głuchoniemych.

Został też v/ Romanowie otwarty słynny (konwikt.

Był filjaluym Akademji Połockiej, gdzie były wydziały filozoficzny, nauk wyzwolonych i języków

Filje miała Akademja w Krasławiu, Mohylowie, Romanowie, Petersburgu, Astrachaniu, Rydze, Odesie.

98