196

%

taj jako współorganizator i stały członek w tow. Przemysłowców, następnie w tow. gimn. „Sokół" i jest również członkiem tow. Straż pielęgnujące myśl niepodległościową i akcję zbrojną. Walkę bezwzględną wypowiedział zaborcy w germanizowanju miasteczka Międzychodu. W roku 1906 władze niemieckie przystąpiły do zorganizowania tow. osadniczego pod nazwą „Deutscher Bauverein‘* celem rozszerzenia i umocnienia niemieckiego stanu posiadania. Przez usilną i umiejętną agitację zniszczył w zarodku zamiary władzy niemieckiej i towarzystwo nie mogło rozpocząć swej działalności.

W roku 1908 władze niemieckie zamierzały zorganizować towarzystwo stanu średniego pod nazwą „Deul-sclier Mittelstandsverein" dla zjednoczenia stanu średniego. Organizację tę również w zarodku rozbił.

Każdego rzemieślnika i robotnika-polaka brał w obronę przed szykanami obywateli i władz niemieckich.

Dla pozyskania sobie p. Borzycha i zneutralizowania jego działalności zaofiarowały mu władze niemieckie pomoc materialną dla założenia własnego warsztatu pracy przyrzekając mu równocześnie wszechstronne poparc'c.

Propozycje te bezwzględnie odrzucił.

Pracę swą dla sprawy polskiej prowadził bezustannie i bez wytchnienia.

Nic mogąc go żadnymi środkami zdobyć, postanowiły władze niemieckie pozbyć się go jako niebezpiecznego działacza.

Przedsiębiorstwo, w którym pracował, zwolniło go i równocześnie zarządzono nad nim t. zw. „Sperre" t. zn. że wszystkie przedsiębiorstwa w pow. międzychodzkim i w powiatach przyległych odmówiły mu pracy.

W ten sposób skazano go na tułaczkę w czasie od 1908—1911 r. Nie upadając na duchu udał się do Prus Wschodnich, gdzie wśród wielkich trudności zdobywał przejściowo pracę, zarobkując w ten sposób na utrzymanie swej licznej rodziny, którą pozostawił był w pogranicznym miasteczku.

W roku 1911 powrócił do Międzychodu i z największym wysiłkiem własnym i członków rodziny założył własne przedsiębiorstwo, początkowo w małym zakre-

Borzych Michał

Urodzony dnia 22 IX. 1869 roku w Łobżenicy z ojca Franciszka i matki Joanny z Czolbowskich.

Od 6—14 roku życia uczęszczał do szkoły powszechnej w Łobżenicy, które; kierownikiem byt zasłużony działacz narodowy śp. Seyda.

Następnie pracuje jako terminator w zawodzie ślusarskim w rodzinnym mieście. Po ukończeniu nauki przebywa na obczyźnie, gdzie wstępuje do towarzystwa Polonii Polskiej.

W roku 1892 został powołany do służby armii niemieckiej i jako Polak podejrzany o działalnośćć polityczną na niekorzyść państwa niemieckiego umieszczony w garnizonie holsztyńskim. Po ukończeniu służby wojskowej i zawarciu związku małżeńskiego pracuje od roku 1895 jako kierownik warsztatów w Lwówku, Elblągu, Więcborgu i w Międzychodzie. W każdym miejscu pobytu należał do towarzystw polskich i szerzył uświadomienie narodowe w szczególności wśród rzemieślników i robotników.

Owocną działalność rozwinął przede wszystkim w mieście granicznym Międzychodzie. Pracuje tu-

sie, zdobywając w ten sposób środki na utrzymanie rodziny i wzmacniając polski stan posiadania nową placówką rzemieślniczą.

Wybuch wojny światowej unieruchomił placówkę tę na czas dłuższy, gdyż p. Borzycha jako jednostkę politycznie szkodliwą pow-ołano w pierwszych dniach mobilizacji do czynnej służby w armii niemieckiej.

I we wojsku rozpoczął natychmiast swoją działalność wśród szeregowych-polaków, pracując nad uświadomieniem narodowym i utwierdzając towarzyszów bror.i w tym przekonaniu, że moment odrodzenia Państwa Polskiego jest bliski urzeczywistnienia się.

Przychwycony w dniu urodzin cesarza 27. 1 1915 r. na pracy oświatowej wśród żołnierzy został natychmiast aresztowany i postawiony przed doraźny sąd wojenny. Dzięki zarządzeniom Opatrzności uniknął śmierci przez rozstrzelanie na skutek zdecydowanej postawy wszystkich towarzyszy broni polaków jak i nawet niernców. Wyrok brzmiał na wysłanie go do pierwszej linii bojowej mimo wysokiego wieku i ojca licznej rodziny i na utratę praw żołnierskich i odznaczeń wojennych.

Rok 1915 i 1916 przebył w okopach niemieckich na froncie wschodnim i zachodnim.

Po załamaniu się armii na froncie wraca natychmiast do Międzychodu, gdzie staje w szeregach organizacji tajnej dla oswobodzenia miasta z pod władzy zaborców.

Po opanowaniu miasta przez Grentzschutz pozostaje

na swoim posterunku, podtrzymując ducha narodowego

wśród Polaków i powstrzymując ich przed zgłaszaniem

się do Grentzschutzu.

*

W czasie tym kilkakrotnie narażony był na aresztowania i szykany przez rozzuchwalony Grentzschutz.

Dzień 17 stycznia 1920 roku położył kres jego wysiłkom *dla wielkiej Sprawy, gdyż w dniu tym wkroczyło wojsko polskie do miasta Międzychodu i włączyło je do Odrodzonego Państwa Polskiego.

Mimo podeszłego wieku pracuje dzisiaj jeszcze na polu społecznym, a w szczególności dla dobra sprawy rzemiosła polskiego.

Ew. nr 844/29

169