CCF20091006031 tif

nie fałszywe, a jako rzecz pożądaną te, które mają następnik prawdziwy. Oto dlaczego się mówi, że z fałszu wynika wszystko: i fałsz, i prawda. Nie ma w tym intencji nadawania przywilejów fałszowi, lecz tylko zwykłe pogodzenie się z faktami. Przecież w nauce i w t praktyce codziennej nierzadko myśli nasze bie- i gną od fałszu do fałszu.

Czasem jednak od fałszu udaje się nam dojść do prawdy, jak np. w implikacji; „Jeżeli choroba jest dziełem złych mocy, to zamawianie i okadzanie może doprowadzić do wyleczenia”; poprzednik jej jest zdaniem fałszywym, na-r stępnik — prawdziwym, co potwierdza psychoterapia. Tego rodzaju przejście od fałszu do prawdy jest oczywiście dozwolone, więcej —■ ] zasługuje na uznanie. Implikację więc, której poprzednik jest zdaniem fałszywym, a następnik prawdziwym, logika kwalifikuje jako j prawdziwą.

Za takim jak przyjęte w logice uzależnieniem ^j wartości logicznej całej implikacji materialnej ■ od wartości logicznych jej poprzednika i następnika przemawiają nie tylko względy' poznaw-eze. Oprócz nich — chyba również pewne nasze, intuicje etyczne i praktyka wychowawcza. Oto np. wyobraźmy sobie sytuację, w której wy- / chowankowi obiecano za coś nagrodę: jeżeli będziesz/grzeczny pójdziesz dó kina. W jednym tylko wypadku mógłby się on poczuć oszukany i pokrzywdzony: gdyby mimo iż, był grzeczny, nie poszedł do kina. •    ;

P	q	jeżeli p, to q
Zdanie:. Prawdziwe - Fałszywe ■Fałszywe Prawdziwe	' Prawdziwe Fałszywe Prawdziwe Fałszywe	Prawdziwe Prawdziwe Prawdziwe Fałszywe

W logice matryca implikacji uwidacznia, kiedy ta funkcja zdaniowa przechodzi w zdanie prawdziwe, kiedy zaś w fałszywe, w zależności od tego, jaką wartość logiczną przybierają argumenty, mianowicie poprzednik i następnik. Patrz tabela na str. 270.

W tabeli przewidziano wszystkie możliwości, które się realizują w okresach warunkowych języka etnicznego. Czy wszystkie? Wspomnieliśmy przecież, że język etniczny dopuszcza takie okresy warunkowe, w których faktycznie przechodzimy od prawdy do fałszu. Logika zaś tego przejścia nie toleruje. Może więc zaniedbano w niej zarezerwowania dla nich szufladki? W rzeczywistości dyskwalifikacja takich implikacji przez logikę dobrze oddaje jedno z wymagań stawianych przez nas o-kresora warunkowym języka etnicznego, mianowicie wymagania, abyśmy byli przekonani o zachodzeniu więzi warunkowej między zdaniami podrzędnym i nadrzędnym. Kiedy w naszym mniemaniu więź taka nie występuje? Wówczas, gdy dopuszczamy, iż może być tak, że zachodzi to, co głosi poprzednik, zarazem zaś nie zachodzi to, co głosi następnik. Nie dlaczego innego sądzimy, iż nie ma więzi warunkowej między poprzednikiem a następnikiem okresu: „Jeżeli coś jest jakiegoś koloru, to jest ono czerwone’’, podczas gdy dostrzegamy uwarunkowanie w wypowiedzi: „Jeżeli coś jest czerwone, to jest też jakiegoś koloru”; Wszak często się zdarza, że coś jest jakiegoś koloru, nie będąc czerwone; prawdziwy jest więc poprzednik pierwszego okresu, fałszywy zaś następnik. Nigdy natomiast się nie zdarza, by to, co czerwone, nie było zarazem jakiegoś koloru; w drugim zatem okresie warunkowym nigdy z prawdy nie wynika fałsz.

Powyższa matryca implikacji oprócz warunków przechodzenia tej funkcji w zdania praw-

271

:tS