9429
5001

134 LEON ZBYSZEWSKI

W czynności oddechowej ustroju odróżniamy dwa główne procesy: pierwszym jest t. zw. oddychanie ze wnętrz n e^ czyli płucne, które sprawia, że tlen przechodzi z powietrza do krwi, a bezwodnik węglowy z krwi do powietrza, a drugim procesem jest t. zw. oddychanie wewnętrzne^ czyli tkankowe, w którem następuje wymiana gazów między krwią a elementami anatomicznymi narządów.

Budowa płuc. Nie wchodząc w szczegóły budowy anatomicznej i histologicznej, możemy ze stanowiska fizyologicznego uważać płuca jako rodzaj gruczołów, w których czynność właściwą dróg wydzielniczych spełniają rozgałęzienia dróg oddechowych, a jako komórki wydzielnicze uważać można końcowe rozszerzenia tych dróg, zwane pęcherzykami płucnymi. Pęcherzyki te wyścielone są nabłonkiem jednowarstwowym, który styka się bezpośrednio z siecią włoskowatych naczyń krwionośnych, rozgałęziających się wśród ścian pęcherzyków płucnych. Ściany tych naczyń włoskowatych składają się także tylko z jednej warstwy śródbłonka naczyniowego. Krew, krążąca w naczyniach włoskowatych płuc, jest więc oddzielona od powietrza, znajdującego się w pęcherzykach płucnych, bardzo cienką przegrodą, i właśnie ta okoliczność sprawia, że wymiana gazów między krwią a powietrzem może się odbywać nieustannie i szybko. Krew traci bezwodnik węglowy, który uchodzi do powietrza, a w zamian tlen z powietrza przechodzi do krwi i łączy się z hemoglobiną ciałek czerwonych. Jeżeli ta wymiana gazów ma być ciągłą, niezbędną jest rzeczą nietylko ciągła wymiana krwi, co przychodzi do skutku drogą krążenia, ale także i wymiana powietrza. Warunki, które umożebniają wymianę powietrza, zależne są od dwóch czynników, od własności tkanki płucnej i od budowy klatki piersiowej, w której — u wszystkich zwierząt ssących — płuca są zamknięte. Płuca zawierają w tkance swej wielką ilość włókien elastycznych i przez to mogą zwiększać lub zmniejszać swoją objętość.

Właściwym czynnikiem, który umożebnia przemianę powietrza w płucach, są ruchy klatki piersiowej, która naprzemian się rozszerza lub zapada, skutkiem czego powstaje pewien rytm, który nazywamy rytmem oddechowym. Utrzymanie tego rytmu i jego prawidłowość zależne są od układu nerwowego centralnego.

Warunki mechaniczne oddychania. Klatka piersiowa jest szczelnie zamknięta tak, że płuca w niej umieszczone stykają się z po-