9429
9101

175

CHEM1ZM ODDYCHANIA

stale, powietrze dopływające przechodzi przez gazomierz, powietrze odpływające przez naczynie z ługiem barowym i przez drugi gazomierz (Pettenkoffer). W obydwu przyrządach ubytek tlenu i znaleziona w pochłaniającym ługu ilość C0₂ dają nam miarę przemiany oddechowej w czasie danym.

Przy oznaczeniu samego oddychania płucnego, badany osobnik oddycha przez rurkę rozdwojoną: jedno ramię tej rurki jest zaopatrzone wentylem wpuszczającym, drugie wypuszczającym powietrze. Powietrze wdychane przepływa przez jeden, wydychane przez drugi gazomierz; ruch osi gazometru wydechowego przenosi się na górny koniec rurki gumowej, której koniec dolny połączony jest z dolnym końcem pipety, wypełnionej cieczą. Górny koniec pipety komunikuje z gazomierzem wydechowym: w miarę obrotu osi obniża się poziom cieczy w pipecie, gdyż ciecz z rurki wypływa: przy tern wstępują do pipety stopniowo próbki gazu z gazomierza. Analizując próbę gazu, zawartą w pipecie i odczytując na gazomierzach objętości przypływu i odpływu gazu w czasie doświadczenia, otrzymujemy dane, potrzebne do obliczenia wymiany gazów (przyrząd Zuntza i Gepperta).

Przyrządów komorowych używamy do mierzenia przemiany oddechowej w dłuższych okresach czasu; w krótkich są one niedokładne z powodu wielkiej objętości komory, wobec której zmiany, zachodzące wskutek oddychania, w krótkich okresach są nieznaczne. Przyrządy, mierzące samo oddychanie płucne są dokładne i w okresach krótkich; możemy niemi mierzyć objętość oddychania w danym czasie, oznaczać skład powietrza wydychanego, oraz notować głębokość i częstość oddechów graficznie. Dlatego nadają się one więcej, aniżeli przyrządy komorowe, do badania spraw wymiany oddechowej i zależności ich od wpływów krótkotrwałych, pracy, temperatury, ciśnienia i t. p.; natomiast tamte wykazują nam lepiej wpływ odżywiania na wymianę i przemianę gazów', objawiających się dopiero w okresach dłuższych.

Stosunek objętości wytworzonego przez organizm C0₂ do zużytego przezeń tlenu nazywamy współczynnikiem oddechowym. Wartość jego zależy od reakcyj, jakie się w organizmie w danym okresie odbywają: tak przy spalaniu glikozy

C₆ H_V2 0₆ + 6 Q._ż = 6 C0₂ + 6 H.,0

Ca

stosunek wynosi 1, natomiast przy spalaniu kwasu stearynowego ^"18 ^86 ^2    26    = 18 C 0₂ -j- 18 U₂ O

wynosi tylko ¹⁸/₂e = 0'69.

W normalnym organizmie wyższych zwierząt ssących, w których jednocześnie odbywa się spalanie węglowodanów, tłuszczów, białka, oraz syntezy częściowe tych ciał, przeciętna wartość współczynnika oddechowego wynosi 085, przy karmieniu tłuszczami około 0‘75, przy karmieniu węglowodanami około 0'9.

W całości przemiany oddechowej rozróżnić możemy pewne