94290101

WYDALINY 385

wykazujące, że mocz traci swe własności jadowite., jeśli przed wprowadzeniem do krwi rozcieńczono go do roztworu izotonicznego z krwią. Stopień jadowitości moczu bywa różny: mocz noworodków posiada wyższa jadowitość, niż mocz dorosłych, chorych większa, niż zdrowych. Żywienie mleczne i głodzenie zmniejsza jadowitość moczu. Miarę jadowitości moczu stanowi tak zwany urotoksy-czny współczynnik wedle Houcharda. Mianowicie jako jednostkę toksyczną przyjmuje autor ilość moczu zabójczą dla królika w odniesieniu do 1 kg. wagi ciała. Ilość wydzielonych moczem jednostek toksycznych w ciągu 24 godzin, podzielonych przez wagę ciała danego osobnika stanowi urotoksyczny współczynnik danego moczu. W normalnych warunkach dawka toksyczna wynosi 20—35 cm⁸ moczu, zaś współczynnik urotoksyczny 0'465. Określenie to jednak wedle licznych badań nowszych nie posiada wartości naukowej.

Wydzielanie i wydalanie moczu.

Opisane własności składników moczu i ich pochodzenie wskazują, że nerki, wytwarzając mocz, biorą stosunkowo mały udział w powstawaniu ciał w nim zawartych. Te ostatnie tworzą się w przeważnej części w innych miejscach ustroju, a przechodząc do obiegu krwi, dostają się już jako takie do nerek. Znaczenie więc tego narządu polega głównie na odciąganiu ze krwi ciał, które wydzielone być mają. Możnaby przeto pozornie porównać nerki z filtrem, przepuszczającym tylko ciała nieużyteczne, a zatrzymującym właściwe składniki krwi. Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę znikomą zawartość owych ciał w stosunku do innych składników krwi, oraz różnicę zagęszczenia tychże w moczu, musimy przyjść do przekonania, że proces ten bynajmniej prostym nie jest.

Budowa nerek. Nerki u człowieka i zwierząt ssących uważać należy za gruczoły cewkowe złożone. Na przekroju podłużnym rozróżnić możemy 2 warstwy: zewnętrzną czyli korową o zabarwieniu czerwono-brunatnem i wewnętrzną, czyli rdzenną, bladą, o wejrzeniu promienisto-włóknistem.

Substancya rdzenna nerki składa się z szeregu stożków (zwanych piramidami Malphigiego), zwróconych podstawą do obwodu, zaś szczytem ku wnęce, wypuklających się w postaci brodawek (papillae renales) do miedniczki nerkowej. Na powierzchni wspomnianych brodawek znajdują się liczne otworki, będące wylotami kanalików nerkowych t. zw. rzeszoto (cribrum benedictum). Każdy stożek Malpighiego składa się z wielkiej ilości cewek nerkowych. Przebieg ich w części rdzeniowej jest prostolinijny (tubali recti Bel-lini), w warstwie korowej kręty (tubnli contorti Ftrreini). Biegną jednakże również kanaliki proste przez warstwę korową ku ze-

Fizyologia człowieka II.    25