FizykaII20101

195

atmosferyczne, drgania w nich są, jakeśmy widzieli, podłużne^ zatem od nich pochodzą uderzenia o błonę bębenkową w uchu, sprawiające poczucie głosu, a prawa rozchodzenia się jego w powietrzu, muszą się zgadzać z wyłożonemi prawami (§ 7) przewodzenia fal podłużnych. _    '

Głos tedy z miejsca swego powstania, jakby z punktu środkowego. rozchodzić się musi falami kulistemi na wszystkie strony tak długo z równą chyżością we wszystkich kierunkach, póki się gęstość i sprężystość powietrza nie zmieni. Natężenie zaś, czyli moc głosu zawisła od dzielności uderzania fal głosowych

0    zdrowy organ słuchu. Atoli każde takie uderzenie według zasad dynamiki jest tem silniejsze, im większa masa w ruchu ma udział i większa chyżość, z jaką ta masa uderza. Chcąc przeto dojść przyczyn, które na moc głosu wpływają, potrzeba pierwćj wykazać, od czego gęstość dźwięczącej masy i dalekość drgań cząstek tejże masy w falach głosowych zawisła. Doświadczenie

1    teorya uczy nas w tym względzie, co następuje:

Najprzód, co się tyczy ciała dźwięczącego, głos jest tćm mocniejszy: a) im większą masę posiada ciało, które głos wydaje, albowiem im większa masa jego przejdzie naraz w drganie, tem większą gęstość posiadają też fale głosowe, powstałe w powietrzu, będącem powszechnym przewodnikiem głosu. Dla tego głos wielkiego dzwonu jest mocniejszy, niż małego dzwonka, i słychać go w zuacznej jeszcze odległości. Podobnie tćż strzał działowy i uderzenie piorunu mocniej czuć się daje, niż wystrzał ^z pistoletu lub trzask batoga, jeśli różnice w odległości tych źródeł głosu nie są zanadto wielkie, albowiem w pierwszych wypadkach większa masa bywa raptownie wstrząśnięta i przechodzi w drgania dźwięczące, w drugich zaś nierównie mniejsza, ó) Im większa jest dalekość drgań cząsteczek jego, gdyż w takim razie uderzenia o cząstki powietrza, przewodzącego głos, ^są silniejsze, a wskutek tego większa dalekość drgań w falach głosowych, które w niem powstają i dalej się rozchodzą. Ciała dźwięczące większej sprężystości wydają mocniejsze dźwięki, bo ich cząsteczki wychylają się podczas drgania ze swoich miejsc spoczynku kolejno na obie przeciwne strony daleko znacznićj, niż w ciałach mniejszej sprężystości.