FizykaII23801

1

232

przez Webera *) na prętach drgających poprzecznie, tudzież o interferencyi fal nierównej długości, obszernie w tomie dodatkowym.

§ 41. Bębnienie czyli dudnienie piszczałek i tony kombinacyjne. Gdy dwa dźwięki nie całkiem jednotonne dostają się razem do ucha, wówczas słychać w równych odstępach czasu naprze mian po sobie następujące to wzmocnienie, to osłabienie dźwięku, nazywane bębnieniem lub dudnieniem. Scheibler nazywał to zjawisko pukaniem czyli raczej uderzaniem (battement). To bębnienie słychać bardzo wyraźnie, jeśli dwie piszczałki wydają razem tony, mało co różniące się od siebie, zatem obie są prawie jednotonne, albo jeśli się takie same dwa diapasony, na spółdźwieczących skrzyneczkach trzonkami osadzone, w drganie wprawi Mając dwa zupełnie jednozgodne diapasony, potrzeba tylko odnogi jednego z nich trochę woskiem obciążyć, aby po równoczesnem wprawieniu obydwóch w drganie za pomocą smyczka usłyszeć to dudnienie bardzo wyraźnie. Przyczynę tego zjawiska nie trudno odgadnąć. Gdy bowiem w pewnej chwili sprawi się równocześnie przez obydwa tony zgę.szczenie powietrza w naszem uchu, zaraz w chwili następnej to zejście się ich ustanie, a po niejakim czasie nastąpi w ńiem równoczesne zejście się zgęszczenia jednego tonu z rozrzedzeniem tonu drugiego. Jeżeli zaś zgęszczenia obu tonów zejdą się ze sobą razem, musi koniecznie jedno wzmacniać drugie, podobnie jak się one znowu nawzajem znoszą, skoro zgęszczenia jednego schodzą się z rozrzedzeniami drugiego. Przebieg tego zjawiska można sobie uzmysłowić za pomocą dwóch, nie całkiem jednocza-sowych wahadeł, albo lepiej jeszcze rysunkiem {Fig. 101 na nasf. iIr.), na którym obie krzywice, wypunktowana i słabo narysowana, wystawiają obydwa systemy fal tych dwóch, nie całkiem że sobą zgodnych tonów. Góry fal odpowiadają zgęszczeniom, doły zaś rozrzedzeniom. Sumując rzędne obu krzywic w danem miejscu, otrzymuje się moc zgęszczenia lub rozrzedzenia w odpowiedniej chwili, z jaką obydwa systemy fal działają razem na ucho. Tym sposobem powstała grubsza linia w naszym ry-(* W. Weber w Schwcigera Jałirbu.ch fur Chemie u Phys. T. 48.