94296801

652 A. ROSNER

jaja centrosomem, wprowadzanym przez plemnik. Boveri, a za nim cały szereg badaczy uważali, że jaje niezapłodnione dlatego nie jest zdolne do podziału, ponieważ centrosomy jego uległy de-generacyi po utworzeniu ciałek kierunkowych. Dopiero gdy plemnik wprowadzi tam swój centrosom. jajo staje się zdolne do podziału i rozwoju.

Ale te zapatrywania, przez cały szereg lat mające w nauce prawo obywatelstwa, upadł}*, gdy w początku bieżącego stulecia odkryto zjawisko sztucznej partenogenezy. Jest zasługą amerykańskiego badacza J. Loeba stwierdzenie faktu, że jaja wielu zwierząt. u których rozwój odbywa się dopiero po zapłodnieniu, można pobudzić sztucznie do rozwoju przez działanie zmienionych warunków otoczenia. Zmiany osmotyczne w otaczającem środowisku pozwalały pobudzić jaja jeżowca do procesu rozwojowego, który szedł aż do stadyum larwy, która była podówczas kresem rozwoju dla kultur sztucznie prowadzonych. Potem J. Loeb, jego uczniowie i cały szereg innych autorów rozszerzali poprzednie spostrzeżenia J. Loeba na inny materyał zoologiczny, stwierdzili dalej, że za miast zmian osmotycznych stosowane być mogą z pomyślnym rezultatem podniety mechaniczne i termiczne. Zjawisko to wywołania rozwoju sztucznym środkiem nazwano sztuczną partenoge-n e z ą. Ale bądź co bądź przebieg procesu rozwojowego drogą sztucznej partenogenezy różnił się w niektórych punktach od przebiegu rozwoju naturalnego, wywołanego przez zapłodnienie. Najbardziej w oczy wpadał brak powstawania błony na powierzchni jaja przy sztucznej partenogenezie, błony, która w normalnych warunkach powstaje po wniknięciu plemnika.

Chcąc z użycia sztucznych środków, stosowanych do pobudki rozwojowej, wyprowadzać wnioski co dc czynników, wchodzących w grę przy naturalnej pobudce rozwojowej, chodziło przedewszy-stkiem o dokładną sztucznie wywołaną imitacyą zapłodnienia. J. Loeb w badaniach prowadzonych od r. 1905 zdołał wynaleźć metody, którymi jaje można istotnie pobudzić do rozwoju, przypominającego zupełnie przebieg pierwszych faz rozwojowych po zapłodnieniu. Przez działanie płynów, zawierających w pewnej słabej koncentracyi kwasy tłuszczowe, substaneye tłuszcz rozpuszczające, albo surowicę krwi innych gatunków, można spowodować wystąpienie błony na powierzchni jaja. Dalsze badania wykazały, że błonę mogą wywołać na powierzchni jaja wszystkie środki hemo-