FizykaII75201

746

próby przekonano się, że istotnie magnetyczne działania prą du elektrycznego są ściśle proporcyonalne do skutków jego elektrolitycznych, zatem w prostym stosunku do tej elektryczności stoją, która, w ciągu pewnego czasu przez poprzeczne przecięcie drutu łącznikowego przechodzi. Można więc siłę, z jaką strumień elektryczny działa na igłę magnesową, uważać za miarę mocy jego. Na tern polega urządzenie galwanometru, czyli zwykłego inultiplikatora albo rheoskopu, który służy do wykazania, słabych strumieni elektrycznych, ich kierunku i względnej mocy. Wkrótce po odkryciu Oerstedfa, że strumień elektryczny poniekąd własności magnetyczne posiada, mianowicie ruchomą igłę magnesową, znajdującą się w pobliskości, wychyla, z jej zwyczajnego położenia w magnetycznym południku, Poggen-dorff równocześnie zę Schweiggerem zbudowali pod niewłaściwą nazwą galwanometru przyrząd na, tćj prostej zasadzie, iż igła magnesowa, zawieszona, na nieskręconej nitce jedwabnej i otoczona w całej długości drutem miedzianym na kształt ramy, pod wpływem każdej z tych czterech części obwodu, po którym strumień przebiega, zwracać się będzie swym biegunem północnym za wsze w jedną „tylko stronę poziomu. Otaczając więc igłę magnesową miedzianym, jedwabną nicią owiniętym, drutem w powyższy sposób więcej razy, powiększa się działanie strumienia, elektrycznego na, igłę, której zboczenie przez to wy-datniejszem stać się musi. Przy znacznej ilości podobnych zwojów, która, jednakże według praw Ohma od właściwości strumieni przepuszczać śię mających ściśle, zawisła, wpływ ów na igłę tak dalece się wzmaga, iż bardzo słaby strumień wychylenie igły z południka magnetycznego sprawić .może, zwłaszcza gdy ona jest astatyczna, a tern samem z pod wpływu magnet) zmu ziemskiego, jeżeli nie całkiem, to przynajmniej w bardzo wielkiej części usunięta. Nobili był pierwszym, który do budowy multiplika,torów użył systemu dwóch igieł astatycznyclp tak z sobą połączonych, iż obiedwie tylko razem zbaczać mogą, tudzież jedna z nich wewnątrz zwojów, a druga zewnątrz nad niemi wisi {Fig- 412 na n. s.). Ponieważ działanie ziemi na igły, tak zawieszone; jest bardzo słabe, a, w razie zupełnej równości ich magnetycznych momentów (§ 102) całkiem ustaje, działanie zaś strumienia na, obydwie, jak to z prawa Ampera jasno widać, -dla