FizykaII88501

879

pełnie od siebie oddzielone, gdyż liniowy termoskop Mellonie-go, przez obie wiązki światła w odległości 4 cm. od spatu za pomocą mikrometru na poprzek przesuwany, okazywał wyraźnie dwie ciepłe przestrzenie, oddzielone od siebie przestrzenią zimniejszą. W pierwszej jasnej wiązce promieni termoskop za po-mocą galwanometru okazywał odchylenie igły = 205°; posuwając go w rzeczonym kierunku naprzód, odchylenie to spadło aż do 5°, a w drugiej jasnej wiązce było ono znowu równe 2075°. Obie więc wiązki ciepła miały, równie jak wiązki światła, jednakowe natężenie. Knoblauch przekonał się także, iż obie te wiązki były spolaryzowane tak samo, jak wiązki światła; zwyczajna na płaszczyźnie głównego przecięcia kryształu, nadzwyczajna zaś na płaszczyźnie prostopadłej do tego przecięcia. Obie więc wiązki ciepła, wychodzącego ze spatu, są pod prostym kątem względem siebie spolaryzowane całkiem tak, jak obie wiązki światła, zwyczajna i nadzwyczajna.

Dawniej jeszcze okazał był Forbes ¹) podwójne załamanie ciepła promienistego bardzo ciekawym sposobem za pomocą listeczka z błyszCzyku (miki), wykrojonego równolegle do płaszczyzny optycznych osi tego kryształu. Umieściwszy taki listek w przyrządzie polaryzacyjnym pomiędzy dwoma skrzyżowane-mi nikolami, zaciemnione przedtem pole widzenia zaraz się znowu rozjaśnia wskutek podwójnego załamania światła w tym listku i interferencyi promieni spolaryzowanych, jeśli osie elastyczności błyszczyku nie leżą na płaszczyznach polaryzacyi ni-kola. Ono staje się najjaśniejszem, gdy te osie są do onych płaszczyzn pod kątami 45° nachylone. Takie samo zachowanie promieni ciepła uważał też Forbes, ile razy listek błyszczyku, rzeczonym sposobem z kawałka kryształu otrzymany, włożył był do swego przyrządu, polaryzującego ciepło. Podniesienie temperatury wzmagało się statecznie z kręceniem tego listka na stoliczku przyrządu, póki osie elastyczności do płaszczyzn polaryzacyi tego przyrządu nie stanęły pod kątami 45°. W tern położeniu podniesienie temperatury dochodziło swego maximum.

Dalsze wykazanie tożsamości światła i ciepła promienistego, tudzież przeprowadzenie różnych obliczeń, odnoszących się

1

Forbes. Pogg. Aun. T. 35 i 45.