Magazyn6
4301

35

AFRYKA

nieartykułowane, wywołane przez mlaskanie językiem, niespotykane w żadnej innej mowie Tylko u Hotentotów, których język jest naogół językiem Buszmenów, posiadającym pewne cechy odmienne, spotyka się buszmeńskie dźwięki wywołane przez mlaskanie językiem.

V. Flora i fauna.

Różnorodność klimatu pociąga za sobą również różnorodność flory i fauny. To też te dziedziny cechują kontynent A. wielkiem bogactwem, ulegającem dopiero w ostat-niem półwieczu zniszczeniu przez człowieka. W górach fałdowych Atlasu i w górach Kraju Przylądkowego spotykamy wiecznie zielone lasy, które na wyższych obszarach zmieniają się w haszcze. W terenach nizinnych panuje oliwka, figowiec, drzewo migdałowe o srebrzystym matowym liściu, dąb korkowy, winorośl, zaprowadzona przez Europejczyka i pszenica. W niektórych okolicach spotyka się cedry, a na wyższych szczytach pojawiają się nawet lasy przypominające krainy północne. W Atlasie lasy spotykają się jeszcze na wysokości od i 200 m do 2000 m, ale granice ich zasięgu są znacznie zwężone przez rabunkowe cięcia i pożary od dołu, kozy i owce — od góry. Od strony południowej pojawiają się coraz częściej palmy daktylowe oraz inne palmy karłowate. Powszechnie też rośnie tam trawa alfa, używana do wyrobu papieru. Naogół można powiedzieć, iż świat roślinny A. płn. jest poddziałem paleoarktycznej dzielnicy florystycznej Starego Świata, zaś rośliny afrykańskie, jak np. palmy, przywędrowały tam z południa.

Autochtoniczny świat zwierzęcy tego okręgu wykazuje mniej homogenji ze światem zwierzęcym Europy, gdyż m. Śródziemne stanowiło przegrodę. Natomiast przywędrowały do krainy Atlasu zwierzęta z południa poprzez Saharę, która, jak to już zaznaczyliśmy, miała dawniej klimat wilgi tmejszy, niż dzisiaj. Obok gazeli spotykamy ich nieprzyjaciół — lwa, ponadto leopardy i hieny. Lew jednakże został dzisiaj prawie zupełnie wytępiony w czasie stuletnich rządów Francji w Algerji. W świecie zwierzęcym spotyka się tylko jeden gatunek małpy oraz węże. W błotach żyją flamingi, pelikany, a także i bociany europejskie, które w A. płn. spędzają zimę. Z pośród zwierząt importowanych, oprócz zwykłych zwierząt domowych europejskich, wymienić należy wielbłądy, wprowadzone do krainy Atlasu w czasach rzymskich.

Sahara stanowi oddzielny teren flory-styczny i faunistyczny. Obrzymie przestrzenie są pozbawione wszelkiej roślinności. W niektórych miejscach, w kory lach rzek epizodycznych, pojawia się roślinność kse-rofitowa z twardemi trawami, tamaryszka mi, względnie aloesem. Gdzie obfitość wody podskórnej jest nieco większa, pojawiają się akacje i inne rośliny. Wreszcie w oazach dominuje palma daktylowa. Zwierzęta dzikie żyją w większych ilościach tylko na krańcach pustyni i te same rodzaje spotykają się w okręgach stepowych i w dolinach rzek okresowych. Są to gazele, lisy pustyniowe, jaszczurki, węże i poza tem mnóstwo owadów.

W Sudanie roślinność znów się nieco ożywia i z pustyni przechodzi najpierw w step, a wreszcie w sawannę. Powierzchnia ziemi jest tutaj pokryta przeważnie czerwonym laterytem, '"tanów iącym charakterystyczne tło dla nędznej, przeważnie spalonej zieleni. Pomimo to trawy tutaj już osiągają wysokość człowieka, a nawet jeźdźca na koniu. Oprócz palm daktylowych spotyka się palmę borassus; tubylcy zaś sadzą orzechy kola i orzechy oleiste. Wśród fauny spotyka się przeważnie zwierzęta szybkobieżne, gdyż nogi na tych otwartych terenach są jedyną bronią przeciwko człowiekowi i zwierzętom drapieżnym. Struś, antylopa, gnu, żyrafy i zebry żyją tutaj w stadach, atakowanych przez lwy i leopardy. Sp ttyka się też hieny 1 szakale. Dawniej słonie, hipopotamy i nosorożce żyły jeszcze w Sudanie. Stopniowo jednak zasiąg tych zwierząt przesunął się ku południowi. W rzekach Sudanu, obfitujących w ryby, spotyka się krokodyle oraz wielkie bogactwo ptactwa. W miarę przesuwania się ku południowi pojawiają się lasy galerjowe, w których żyje mnóstwo różnych małp. W tym wschodnim pasie wyróżnia się wysoczyzna Abisynji; do 1 800 m sięgają tutaj lasy i sawanna leśna. Są to dzielnice rzadko zaludnione, ze względu na panującą tam febrę. Natomiast następne chłodniejsze okręgi, leżące pomiędzy 1 800 m a 2 500 m, odznaczają się bogactwem euforb|i, akacji, tamaryszków, baobabów, pomiędzy któremi spotyka się licznie reprezentowaną palmę feniks, banany oraz krzewy kawowe. W tym też okręgu skupie-

3*