Magazyn6

8401

176

APROWIZACJA

nia równowagi pomiędzy rozmiarami kon-sumcji i produkcji. Doświadczenia lat późniejszych obaliły jednak tę teo: ję. Okazało się bowiem, że dzięki zdobyczom nauki i techniki rolniczej rozwój produkcji jest w stanie wyprzedzać tempo wzrostu ludności. Brak artykułów żywnościowych na kuli ziemskiej nie grozi więc bynajmniej. Przeciwnie, w ostatnich latach jesteśmy świadkami zjawiska przewagi produkcji nad kon-sumcją, co prowadzi do spadku cen produktów żywnościowych, wytwarzanych przez rolnictwo, i kryzysu rolnego. Brak artykułów spożywczych może dawać się we znaki jedynie wówczas, gdy dany kraj lub część obywateli danego kraju nie posiada środków na zakup niezbędnych produktów. Natomiast w razie wojny, przerywającej normalną wymianę międzynarodową, poszczególne kraje, zwłaszcza zaś te, które nawet w czasie pokoju nie wytwarzają dostatecznej ilości produktów spożywczych i pokrywają swe niedobory importem z zagranicy, mogą odczuwać braki aprowizacyjne, co zmusza władze państwowe do stosowania zarządzeń, zmierzających do ograniczenia spożycia.

2. Wartość pożywienia. Odżywianie, przystosowane do fizjologicznych potrzeb organizmu ludzkiego, służy do wytwarzania odpowiedniej ilości energji i uzupełniania zużywanej na skutek procesów życiowych materji. Wartość pożywienia mierzymy przedewszystkiem ilością kaloryj, jaką może wytworzyć przy spalaniu. Organizm dorosłego człowieka, zajętego normalną pracą fizyczną, wymaga takiej ilości pożywienia, któraby przy spaleniu dała 2 500 do 3 000 kaloryj. Przy cięższej pracy fizycznej potrzeby kalorymetryczne organizmu są wyższe. Głównemi składnikami produktów spożywanych przez człowieka są węglowodany, tłuszcze i białko. Przy obliczaniu wartości kalorymetrycznych pokarmów przyjmuje się, że 1 gram białka daje 4.1 kal., 1 gram tłuszczu 9.3 kal., 1 gram węglowodanów 4.1 kal. O ile idzie o wytwarzanie energji, mierzonej ilością zużywanych kaloryj, to każdy z zawartych w pożywieniu składników może być zastąpiony innemi. O ile idzie natomiast o regenerację zużywanych tkanek ciała ludzkiego, potrzebne w tym celu pożywienie musi zawierać wszystkie wymienione składniki, w szczególności zaś odpowiednią ilość białka.

W 1877 ^r- niemiecki fizjolog V o i t ustalił, że normalne pożywienie pracującego fizycznie człowieka powinno zawierać 118 gr. białka, 56 gr. tłuszczu i 500 gr. węglowodanów. Późniejsze badania, oraz doświadczenia zrobione w okresie wielkiej wojny, dowiodły jednak, ze minimalna ilość białka, niezbędna dla regeneracji organizmu ludzkiego, może być znacznie mniejsza od ilości podawanych przez Voita. Jest to bardzo ważne ze względów ekonomicznych, gdyż pożywienie o małej zawartości białka jest znacznie tańsze od pożywienia bogatego w białko, zwłaszcza jeżeli idzie

0    białko zwierzęce, dawane w formie mięsa. System odżywiania, oparty na pokarmach zawierających małe ilości białka, pozwala na wyżywienie produktami, osią-ganemi z jednostki powierzchni, znacznie większej ilości ludzi. Tak więc zbiór ziemniaków w wysokości 300 q z 1 ha daje

1    227 ludzkich dni żywnościowych przy normie spożycia dającej 2 500 kaloryj. Jeżeli jednak ziemniaki te będą skarmione przez trzodę chlewną, dadzą one 212 kg mięsa wieprzowego, którego wartość kalorymetryczna wynosi zaledwie 235 dni pożywienia ludzkiego. O znacznej różnicy w kosztach odżywiania się białkiem roślin-nem i zwierzęcem świadczy następujące obliczenie, Zawartość białka w grochu jadalnym jest mniej więcej taka sama, jak w mięsie wołowem. Zbiór grochu z jednej morgi daje 528 dni pożywienia ludzkiego. Ta sama przestrzeń zasiana koniczyną, owsem lub jęczmieniem pastewnym daje po przerobieniu uzyskanej masy roślinnej na mięso tylko 72, wzgl. 91, wzgl. 155 dni pożywienia ludzkiego. Wypływa stąd wniosek, że narody ubogie, które muszą troszczyć się o to, aby potrzeby żywnościowe organizmu ludzkiego były w pełni zaspokojone w sposób możliwie oszczędny, powinny opierać system odżywiania przedewszystkiem na pokarmach roślinnych. Badania nad fizjologją odżywiania z lat ostatnich wykazały dalej, że spożywane przez człowieka produkty muszą zawierać pewną ilość substancyj zwanych witaminami, których obecność jest niezbędna dla normalnej przemiany materji.

Niewłaściwe odżywianie, przedewszystkiem zaś odżywianie niedostateczne pod względem ilościowym i jakościowym (brak białka, witamin) pociąga za sobą wysoce