Magazyn6
2301

515

BRAZYLJA

oraz między 35⁰ i 75° dł. g. zach. Granicę naturalną tworzy od wsch. Atlantyk, na przestrzeni 7 920 km. B. jest największem państwem Am. Płd. Obszar jej wynosi 8 511 tys. km* Zajmuje całe dorzecze średniego i dolnego biegu Amazonki, górnego Paragwaju i Parany. Wszystkie rzeki B. należą do zlewiska Atlantyckiego, najważniejsze z nich: Amazonka z lewobocznym dopływem Rio Negro i prawobocznyin Madeirą, Topajoz i Xingu, dalej ku płd. Tokantins, S. Francisco, górny Uru-gway, Parana i Paragway. B. rozpada się na 3 fizjograficzne krainy: 1) archaiczną płytę — wyżynę na wsch., z której rozległemi wodospadami spływają na zach. rzeki B. (Iguasse). Najwyższe cz. wyżyny wznoszą się wzdłuż wsch. wybrzeża, przybierając postać gór (najw. Itatiaia 2 994) często wskutek silnego zwietrzenia o fantastycznych kształtach (głowy cukru;. Wsch. stoki wyżyny dzięki wilgotnemu podzwrotnikowemu klimatowi (passaty) porosłe są lasem tropikalnym, zaś płn. i zach. cz. wyżyny słabo nawodnione, porosłe są ubogim lasem z suchem podszyciem (catinga). Środek wyżyny zalega sawanna z kl. umiarkowanym; 2) stara wyżyna Gujańska (na płn., sucha sawanna); od niej na płd. rozciąga się 3) nizina nad Amazonką, równina wypełniona osadami rzek, przecięta Amazonką, która posiada na 1 większe dorzecze na ziemi (7 milj. km*). Skutkiem minimalnego spadku i stale wysokiego wodostanu (dzięki bi-furkacjom z Orinoco i Paragway’em) stanowi idealną drogę wodną, dostępną dla okrętów morskich (do Manaos). Klimat tego obszaru charakteryzują ogromne opady (do 4 m rocznie), które łącznie z stale wysoką temperaturą są źródłem powstania wspaniałej, wiecznie zielonej puszczy zwrotnikowej. Występuje tu kilka pięter roślinności; od gęstego podszycia (liany) do 50 m wys. drzew (araukarje). Klimat jest niezdrowy, mieszkają tu jedynie In-djanie, szybko wymierający. Świat zwierzęcy B. jest bogaty, z sobie właściwemi formami. Z drapieżnych charakterystyczne są: jaguar, puma, ocelot (dżungla, sawanny), z kopytnych pekari i lipir (stepy), małpy szerokonose, leniwce (dżungla), mrówko-jady, ryby (Amazonka), aligatory, węże boa, liczne ptaki jak kolibry, papugi, a prze-dewszystkiem liczne, wspaniałe motyle i chrząszcze.

2.    Stosunki gospodarcze. Pod względem gospodarczym B. jest krajem wielkich możliwości: na stepowej wyż. gujańskiej rozwija się hodowla bydła, bogate lasy nad Amazonką dostarczają cennego drzewa (palisander) i kauczuku, którego produkcja wynosi połowę produkcji światowej. Największe znaczenie gospodarcze posiada wyż. brazylijska, o żyznej naogół glebie, najgęściej zaludniona na wybrzeżu. Na rozległych sawannach, b. słabo zaludnionych, wypasa się stada bydła. Obecnie liczba bydła rogatego wynosi 30 milj. sztuk, świń 18, owiec 10, kóz 10, koni 7, mułów 3 milj. Do bogactw mineralnych należą złoto i diamenty (Minas Geraes), rudy żelaza, manganu. Ludność zajmuje się rolnictwem. Od najdawniejszych czasów uprawia się trzcinę cukrową (Pernambuco i Bahiał, kawę, bawełnę. Młodszą kulturą jest kakao, tytoń (Bahia), na płd. w obszarze o bardziej umiarkowanym klimacie uprawia się zboża (pszenicę), ryż, maniok, wino, owoce, len. Głównym produktem jest kawa (Espirito Santo), której B. dostarcza */₈ produkcji na ziemi. Eksportowe znaczenie ma również cukier (przerabiany na miejscu), bawełna (fabryki), kakao, tytoń, kauczuk i przetwory skóizant. Stosunki handlowe utrzymuje B. z St. Zj. A. Płn , Anglją, Francją, Portugalją, Argentyną i Włochami. Import wynosił w r. 1934 £ 25467000, eksport £ 35445000.

3.    Stosunki ludnościowe. Tubylczą ludnością są Indjanie, dziś na terenie B. w liczbie ok. 1 milj., wyparci do najnie-zdrowszych okolic nad Amazonką. Rozpadają się na kilka plemion: Botokudzi ^naj ■ dziksi) z nad Amazonki, Arowakowie, Ka-ribowie (w cz. płn.), Tupi i Borcro na płn. i zach. Prowadzą życie koczownicze, zajmują się rnyśliwstwem i rybołówstwem. Ludność B. wynosi 43 323 660 (1933), gęstość zaludnienia jest b. mała (4,7 na km*). Do B. pierwsi dotarli Portugalczycy w w. XVI, zajmując ją jako kolonję, w którym to charakterze pozostaje do r. 1815, poczem kolejno jest: związanem z Portugalją królestwem (do r. 1822), następnie niezależnem cesarstwem i wreszcie od rewolucji w r. 1889 jest republiką federacyjną złożoną z 20 stanów i 1 terytorjum związkowego. Stolica rep. Rio de Janeiro, licząca ¹ 659 tys. mieszk. (1932), uważana jest za najpiękniej położone miasto na ziemi. Główne miasta, będące zarazem portami, są licząc od płn.: Para (Belem) port rzecz-

33*