Magazyn6
6101

553

BUDŻET

zawiera on wszystkie formalne cechy ustawy. Jego uchwalanie stanowi według Konstytucji prerogatywę władz ustawodawczych (art. 31 ust. 1 i art. 46 ust. 1). Z uwagi jednak na doniosłość, jaką ma dla Państwa uchwalenie budżetu przed rozpoczęciem nowego okresu, w którym ma on obowiązywać, Konstytucja ustanawia dla jego uchwalenia ścisłe terminy, przepisując zarazem, co ma być ogłoszone jako budżet w tych wypadkach, gdy albo jedna Izba, albo też obie nie powezmą uchwał w sprawie budżetu w ustanowionych terminach (art. 58 ust. 5). Ogłoszenie budżetu w Dzienniku Ustaw zarządza tak, jak ogłoszenie innych ustaw, Prezydent Rzeczypospolitej. Nie jest natomiast budżet ustawą w znaczeniu materjalnem, z jego bowiem treści nie można wywodzić żadnych praw ani też obowiązków. Podstawę prawną pobierania dochodów nie stanowi budżet, w którym te dochody w określonych kwotach wstawiono, lecz tę podstawę stanowią istniejące poza budżetem tytuły prawne, jak ustawy, umowy i t. p. Budżet w zasadzie rejestruje tylko dochody, wynikające z istniejących już tytułów prawnych. Tak samo fakt wstawienia do budżetu pewnej kwoty na pokrycie określonego wydatku nie stwarza dla osób trzecich prawa do żądania wypłaty odnośnej kwoty z powołaniem się na budżet; prawo takie wynikać może tylko z tytułów, istniejących poza budżetem, jak z opartego na prawie pu-blicznem stosunku służbowego, prywatnoprawnych umów i t. p.

Od budżetu odróżnić należy plan finansowy. Ten ostatni obejmuje, w ogólniejszych zarysach ujęte, wytyczne działalności Ministra Skarbu na dłuższy aniżeli roczny okres czasu. Potrzeba opracowania planu finansowego zachodzi najczęściej przy przeprowadzaniu donioślejszych reform skarbowych, których wprowadzenie obliczone jest na lat kilka lub też przy dążeniu do przywrócenia zwichniętej równowagi budżetowej. Zapomocą budżetu realizuje się program, zawarty w istniejącym planie finansowym.

Konstytucja przewiduje w art. 60, że podstawę gospodarki państwowej stanowić może w pewnych wypadkach także prowizor jum. Wobec stanu prawnego, stworzonego nową Konstytucją, zwłaszcza wobec przepisów art. 58 ust. 5 Konstytucji, wypadki, w których okaże się konieczność uchwalenia prowizorjum, będą nader rzadkie. Zajść one mogą wówczas, gdy Sejm wskutek rozwiązania i nowych wyborów nie może być zwołany w terminie na sesję zwyczajną (art. 35 ust. 2) lub gdy sesja zwyczajna, otwarta w terminie, ulegnie odroczeniu (art. 35 ust. 3 i 4), w tym bowiem ostatnim wypadku okresu przerwy nie wlicza się do biegu terminów, przepisanych Konstytucją dla czynności Sejmu (art. 35 ust. 5), nie ulegają więc przez to skróceniu terminy, ustanowione w art. 58 ust. 3 i 4 Konstytucji. W obu powyższych wypadkach uchwalenie przez Izby ustawodawcze budżetu może ulec opóźnieniu. Również w wypadku odrzucenia przez Sejm złożonego mu przez Rząd projektu budżetu przewiduje Konstytucja możliwość złożenia prowizorjum (art. 60). Prowizorjum jest upoważnieniem do czynienia wydatków w pewnym okresie czasu, nie przekraczającym z reguły 3 miesięcy, na poczet mającego się uchwalić budżetu. Prowizorjum nawiązuje zazwyczaj do budżetu minionego okresu w ten sposób, że upoważnia do wydatkowania */«, */• albo */* kredytów, przewi-dzianlch w tym budżecie, odpowiednio do tego, czy obejmuje jeden, dwa, czy też trzy miesiące. Przy tej konstrukcji prowizorjum zachodzi potrzeba, niezależnie od powyższego upoważnienia, preliminowania osobno kredytów na wydatki konieczne, nieprzewidziane w poprzednim budżecie. Rzadziej nawiązuje prowizorjum w powyższy sposób do przedłożonego Izbom Ustawodawczym preliminarza budżetowego. Wreszcie prowizorjum może ustalać wydatki na objęty niem okres niezależnie od budżetu minionego okresu i niezależnie od preliminarza; w tym wypadku oznacza kredyty tylko dla poszczególnych części budżetu, nie rozdzielając ich na działy, rozdziały i paragrafy. Stroną dochodów prowizorja się nie zajmują, upoważniając jedynie Rząd do pokrycia wydatków dochodami, przewidzianemi w ostatnim budżecie, z uwzględnieniem podwyższenia dochodów, opartego na nowych tytułach prawnych. Po wejściu w życie budżetu wydatki, uskutecznione w okresie prowizorjum, zarachowy-wa się na poczet budżetu.

3. Forma i treść budżetu. Całość budżetu obejmuje ustawę skarbową oraz zestawienie wydatków i dochodów. Ustawa skarbowa zawiera, obok upoważnienia dla