Magazyn6
7901

671

CICHA SPÓŁKA

ta druga osoba, wnosząc wkład do przedsiębiorstwa kupca, staje się „cichym wspólnikiem". Cichym dlatego, iż umowa, która reguluje uczestnictwo cichego wspólnika w przedsiębiorstwie, nie ma prawnego wpływu na stosunki kupca do osób trzecich. Tego rodzaju stosunek prawny jest nieściśle nazywany „spółką", gdyż przedsiębiorstwo, do którego „wspólnik" wnosi wkład, nie jest prowadzone pod wspólną firmą, nie zachodzi też wspólność majątkowa między kupcem a t. zw. wspólnikiem cichym, który nie odpowiada wobec wierzycieli kupca za jego zobowiązania i nie prowadzi jego przedsiębiorstwa. Substratem umowy jest uczestnictwo cichego wspólnika w zyskach i stratach przedsiębiorstwa; spółka istnieje, dopóki istnieje przedsiębiorstwo i żyje kupiec; z chwilą zwinięcia lub zbycia przedsiębiorstwa albo śmierci kupca — stosunek c. s. rozwiązuje się. Kupiec staje się właścicielem wkładu, wniesionego przez cichego wspólnika, i wkład ten stapia się z majątkiem przedsiębiorstwa kupca. Wkład cichego wspólnika może polegać (art. 547 par. 2 Kod. Zob.) na wniesieniu własności lub innych praw, na dozwoleniu używania rzeczy lub prawa albo na wykonywaniu pracy. W każdym razie jest konieczne, aby wkład mógł być oszacowany. Jeśli wkład polega na wniesieniu nieruchomości, potrzeba zachowania formy notarjalnej (art. 82 prawa o notar.). W razie wątpliwości uważać należy, iż wkład jest wniesiony na własność (kupca). Wkład ten nigdy nie będzie zwrócony cichemu wspólnikowi; traci on doń wszelkie prawa z chwilą wniesienia go. Wzamian za wkład będzie wspólnik cichy uczestniczył w wynikach całego przedsiębiorstwa kupca; podstawą roszczenia, które wspólnik cichy będzie mógł mieć do kupca w razie rozwiązania umowy, nie będzie jednak wkład cichego wspólnika, lecz rezultat rozliczenia. Poza wkładem cichy wspólnik nic więcej stracić nie może, jeżeli wniósł coś ponad wkład umówiony — służy mu roszczenie, które zgłosić może nawet do masy upadłości kupca. Wkład doznać może uszczuplenia wskutek strat, poniesionych przez przedsiębiorstwo; w tym przypadku zysk, któryby cichemu wspólnikowi przypadał z obliczenia udziału wspólnika w zyskach i stratach — obraca się na uzupełnienie wkładu; z tego więc wynika, iż w razie strat w przedsiębiorstwie wspólnik cichy ponosi jednak pewne ciężary ponad umówiony wkład, gdyż zysk z przedsiębiorstwa, zamiast iść na jego korzyść, obraca się na uzupełnienie wkładu.

W wykonywaniu celu gospodarczego zrzeszenia między kupcem a cichym wspólnikiem — udziału w zyskach — prowadzi przedsiębiorstwo kupiec, który jest do tego uprawniony i zobowiązany; w tern prowadzeniu przedsiębiorstwa kupiec jest niezależny od cichego wspólnika, któremu służy tylko prawo kontroli formalnej, niemniej jednak prowadzenie to powinno być nie-sprzeczne z umową c. s.

Jak wskazano, w stratach uczestniczy wspólnik cichy co najwyżej do wysokości umówionego wkładu, lecz umowa spółki może go wogóle zwolnić od udziału w stratach. Kupiec obowiązany jest do dokonania z końcem każdego roku obrotowego obliczenia udziału wspólnika cichego w zysku i stratach i wypłacenia należnego mu zysku. W przeciwnym bowiem razie wspólnikowi przysługuje roszczenie o zobowiązanie kupca do dokonania tego rozliczenia i wypłacenia mu salda. Naturalną konsekwencją powyższego prawa wspólnika cichego jest jego ustawowe prawo, nie mogące być umownie uchylone, do otrzymania od kupca odpisu bilansu rocznego oraz prawo do przeglądania ksiąg i dokumentów celem sprawdzenia rzetelności kupca. Wobec tego jednak, iż wspólnika cichego wobec kupca nie krępuje zakaz konkurencyjny, kupiec ma prawo, ze względu na tajemnice kalkulacyjne i zawodowe swojego przedsiębiorstwa, odmówić wspólnikowi cichemu wglądu do ksiąg. W tym ostatnim przypadku może, na wniosek wspólnika cichego, sąd grodzki siedziby kupca nierejestrowego albo sąd rejestrowy siedziby kupca rejestrowego z ważnych powodów zarządzić udzielenie spólnikowi cichemu bilansu lub dopuścić go do przejrzenia ksiąg i dokumentów.

Śmierć wspólnika cichego (lub wygaśnięcie osobowości prawnej cichego wspólnika) nie powoduje ustania s. c.; w takim przypadku jedynie spadkobiercy cichego wspólnika winni wskazać kupcowi jedną osobę, upoważnioną przez pozostałych do wykonywania praw zmarłego wspólnika. Przeciwnie, śmierć kupca powoduje rozwiązanie s. c. Dalszemi powodami rozwiązania s. c. będą również: zgoda wspólników (actus contrarius), zwinięcie lub zbycie przedsiębiorstwa, ogłoszenie upadłości któregokol-