Magazyn6
2801

CŁA

720

stosowanym regulatorem wymiany międzynarodowej.

Reglamentacja handlu zagranicznego, jeżeli stosowana jest na dłuższą metę, okazuje się raczej szkodliwa dla życia gospodarczego; w dobie dzisiejszej usprawiedliwiona jest wyjątkową sytuacją gospodarczą, wywołaną ogólnie panującym kryzysem.

Zakazy reglamentacyjne okazały się skuteczniejszym instrumentem regulującym wymianę międzynarodową, aniżeli cła. Cła ulegają drogą umów handlowych zwykle obniżce. Poza tern rynek, mimo ustanowionych zakazów musi być zasilany w miarę zapotrzebowania zakazanemi towarami i cel ten spełnia lepiej system licencyjny, aniżeli system obniżania wysokich stawek celnych. Przyznać jednak należy, iż zamierzenia, których wynikiem było ustanowienie zakazu, paraliżowane są do pewnego stopnia ustępstwami, przyznawanemi w tej dziedzinie innym państwom. Państwa, zwłaszcza te, do których w eksporcie Polska jest zainteresowana, zazwyczaj uzyskują specjalne kontyngenty przywozowe do Polski. Są to koncesje, uzyskane wzamian za kontyngenty przywozowe dla towarów polskich do tych państw.

W ten sposób reglamentacja przywozu, której bezpośrednim celem jest w zasadzie zabezpieczenie równowagi bilansu handlowego drogą hamowania przywozu, spełnia ten cel również drogą pośrednią, a mianowicie przez zapewnienie dopuszczenia na rynki zagraniczne produktów krajowych, czyli przez wzmożenie eksportu.

W pewnych okresach reglamentacja miała też i inne cele. W okresie wojny celnej z Niemcami (od lipca 1925 r. do marca 1934 ^r-) istniały specjalne zakazy antynie-mieckie. Towary, objęte temi zakazami, a pochodzące i przychodzące z Niemiec, czy też bezpośrednio, czy pośrednio przez inne kraje, nie były dopuszczane do przywozu do Polski. Zakazy te miały charakter represyjny i odwetowy i były one odpowiedzią na zarządzenia niemieckie, godzące w eksport Polski.

Przeglądając historję reglamentacji handlu zagranicznego w Polsce, można byłoby podzielić historję tę na cztery okresy, a mianowicie: okres pierwszy, trwający od 1919 roku do połowy 1924 roku, w którym to okresie zakaz przywozu i wywozu był zasadą, okres drugi, trwający od połowy 1924 roku do połowy 1925 roku, charakteryzujący się względną wolnością handlu, okres trzeci od połowy 1925 roku do maja 1936 roku, w którym to okresie, jakkolwiek panuje zasada wolności przywozu, stopniowo powrócono do reglamentacji przywozu i okres czwarty od maja 1936 r., w którym powrócono do całkowitej reglamentacji przywozu.

Pierwszym przepisem, wprowadzającym reglamentację obrotu towarowego był dekret Naczelnika Państwa z dnia 7 lutego 1919 r. o wywozie towarów zagranicę, przywozie towarów z zagranicy oraz przewozie towarów (tranzycie). Dekret ten wprowadza ogólny zakaz przywozu, wywozu i przewozu; ruch towarów przez granicę celną odbywać się mógł tylko na zasadzie pozwoleń. Pozwolenia wydawała kreowana tym dekretem Państwowa Komisja Przywozu i Wywozu, czynna przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu i na podstawie tych pozwoleń Ministerstwo Skarbu wydawało polecenia urzędom celnym. Ministrowie: Skarbu, Przemysłu i Handlu oraz Aprowizacji i Rolnictwa uprawnieni byli do zwalniania pewnych towarów od ograniczeń, co w praktyce było wykorzystane.

Dekret z dnia 7 lutego 1919 roku został zastąpiony ustawą z dnia 19 lipca 1920 r.

0    obrocie towarowym z zagranicą, która weszła w życie z dniem 20 listopada tegoż roku.

Ustawa ta dzieliła towary przywozowe

1    wywozowe na 3 grupy, a mianowicie: towary, których przywóz, względnie wywóz po dopełnieniu warunków, przewidzianych ustawą tą i innemi przepisami celnemi, nie wymagał specjalnego pozwolenia; towary, których przywóz, względnie wywóz był zabroniony; towary, które przywozić lub wywozić można za specjalnem pozwoleniem.

Towary grupy pierwszej i drugiej ogłaszane były w specjalnych listach.

Wspomniana ustawa powołuje do życia nowy aparat reglamentacyjny, który miał przejąć agendy Komisji Przywozu i Wywozu, utworzonej dekretem z dnia 7. II. 1919 r. Utworzone zostały instytucje, których zadaniem było kierowanie obrotem towarowym. Instytucjami temi były: Główny Urząd Przywozu i Wywozu, jako wyższa instancja, Izby Przywozu i Wywozu, jako instytucje, czynne w poszczególnych gałęziach gospodarstwa, a powołane do kierowania obrotem w tych gałęziach oraz okrę-