Magazyn6
9501

887

cja). Stopień zaspokojenia potrzeb jest u każdego z członków grupy różny i różnorodność ta jest tem większa, im mniej jednolita jest grupa. Mówiąc o d. grupy mamy zawsze na myśli ogólną sumę zadowolenia w stosunku do liczebności grupy. Chcąc sumować użyteczności całkowite, osiągane przez różne jednostki musimy, obok założenia wymierzalności użyteczności jednostki, zrobić drugie założenie co do porównywalności użyteczności różnych jednostek. Zazwyczaj przyjmuje się jednakowe skale użyteczności u wszystkich członków danej grupy.

D. społeczny zależy od wysokości dochodu społecznego realnego, przyczem podobnie jak przy d. indywidualnym czynnikiem decydującym jest dochód czysty po potrąceniu kwot potrzebnych dla utrzymania majątku w stanie nienaruszonym. Obliczenie kwot potrzebnych na amortyzację majątku jest tu jednak znacznie trudniejsze, niż przy obliczaniu amortyzacji majątku jednostki. Część majątku społecznego przynosi korzyści nieopłacane cenami (np. drogi i inne urządzenia publiczne), ich amortyzacja względnie zwiększenie nie jest wielkością tak uchwytną pieniężnie jak majątek dający dochód pieniężny. Pozatem dochód niektórych jednostek społeczeństwa uzyskiwany jest kosztem strat innej części zbiorowości i to takich strat, które nie są rekompensowane opłacaniem pewnej ceny. Przykładowo możnaby tu wymienić straty na urodzajności gruntów, wywołane przez uprzemysłowienie i łączące się z tem zanieczyszczenie powietrza i wód gruntowych. Straty tego rodzaju wyrażają się oczywiście w wysokości dochodów jednostek dotkniętych niemi, trudności sprawia jedynie obliczenie amortyzacji urządzeń, których rentowność się zmniejsza. Ogólna suma zadowolenia w społeczeństwie jest tem większa, im bardziej równomiernie rozdzielony jest dochód społeczny. Wynika to wprost ze zmniejszającej się intensywności potrzeb. Ubytek dochodu grupy A przy równoczesnem zwiększeniu grupy B o tę samą kwotę oznacza wzrost d społeczeństwa, o ile grupa B zaspokoi dzięki temu zwiększeniu dochodu potrzeby silniej odczuwane, niż potrzeby grupy A, z których zaspokojenia zmuszona jest zrezygnować. Oczywiście chodzi tu zawsze o przesunięcia dochodu konsumowanego, jeśli zaś jednostki reagują na stratę dochodu zmniejszeniem kapitalizacji a nie

DOBROBYT

• konsumcji, jedynym skutkiem zmniejszenia j nierówności będzie zahamowanie tempa wzrostu d.

3. Cele i metody ilościowego badania. Przedmiotem zainteresowań ekonomisty jest d. społeczny. Cel badań nad d. społecznym jest, jak zwykle w nauce, zarówno poznawczy jak i praktyczny. Analiza naukowa odpowiedzieć ma na dwa pytania: i) która z obserwowanych grup społecznych (względnie ta sama grupa w różnych okresach czasu) cieszy się większym d. i jakie czynniki na to wpływają, oraz 2) przy pomocy jakich środków może świadoma działalność ludzka wpływać na kształtowanie się d. pewnej grupy społecznej. Teorja ma w tem rozumieniu dać podstawy polityce. Wszelkie badania empiryczne d. musimy oprzeć na danych obserwowanych przez statystykę gospodarczą, a temi są: ilość ludności, jej dochód pieniężny, ilości towarów skonsumowane w pewnym okresie czasu oraz ich ceny. Na podstawie teoretycznej analizy możemy powiedzieć, że o ile społeczeństwo konsumuje w pewnym okresie więcej jednych towarów, a te same ilości innych, co w okresie poprzednim, d. jego się zwiększył, o ile nie zaszły równocześnie zmiany w rozdziale dochodu i w potrzebach. Zwykle obserwujemy jednak przypadki zwiększenia zbytu jednych towarów przy równoczesnem zmniejszeniu zbytu innych. Chcąc mierzyć zmiany d. w tych warunkach (zmiany dochodu realnego) musimy uciec się do aproksymacji. O ile nasza grupa zakupowała w okresie I x_t. y_lt z_y ... dóbr po cenach a„ K’ ^ci •• wydając na to swój dochód Ii (tylko dochód konsumowany), zaś w okresie II przy dochodzie I* zakupuje ilości *2, y₂,    • po cenach b», c₂ ■■■ to chcąc

oszacować zmiany jej d. badamy, czy za dochód I, mogłaby ona zakupić ilości ^xv y\> ^zi po cenach <h, t>₂, c^,... Jeśli zatem

h    ,    h

cj-i— *1 ^ai “I^- ł>i ■+■ *1 ^ci"ł~ - ■ •

to d. danej grupy wzrósł. Oczywiście możemy za podstawę porównań przyjąć zakupy dóbr w okresie II.

h    h

^X2&3~{-ytbo-\-Z₂C«-\-...    y^l -f ^2^1 J- ---

oznaczałoby wtedy zwiększenie d. Przyj mu jemy tu, że zakupowanie ilości x_lt y,, z_v.. nie zmieniłoby cenaj,, b₂ Cj- ■ co jest tylko wtedy prawdziwe, gdy dobra te produkuje się po kosztach stałych. Przyjmujemy to jako