PICT5929

row każdego z członków’ grupy, pierwszy wybór zaznaczamy ..5". drugi ..-t". trzeci „3". drugi —..2". a ostatni „I”. Sposób laki ułatwia przeprowadzenie określonych operacji statystycznych

Na jedną tabelę można nanieść wyniki, otrzymane w odpowiedzi na kilka pytań. Wówczas odpowiedzi na każde pytanie zaznaczamy w tabeli innym kolorem lub znakiem. Ze względów praktycznych, sposób taki nie wydaje mc najlepszy. l epiej jest sporządzić oddzielne tabele na poszczególne pytania, a więc wykonać tyle tabel, ile było kryteriów socjomctrycznych. Przy czym wybory pozytywne i negatywne, dokonane według jednakowego kryterium, zamieszczamy z reguły na jednej tabeli socjomeiryczncj.

Po naniesieniu danych socjomctrycznych podsumowujemy je w specjalnej ru-btyce: u dołu tabeli wybory otrzy mane, a z boku wybory oddane, mające znaczenie zwłaszcza w przypadku dowolnej liczby wyborów. Niektórzy zadowalają się podaniem ogólnej liczby otrzymanej liczby wyborów. Zestawienie takie umożliwia jedynie pobieżny wgląd w otrzymane wyniki badań. Tak więc w zasadzie należałoby uwzględnić w niej otrzymane i oddane wybory' pozytywne i negatywne, oddzielnie dla chłopców i oddzielnie dla dziewcząt, łącznie z globalną liczbą wyborów i liczbą wyborów odwzajemnionych. Wybory odwzajemnione są to takie wybory, podczas których uczeń A wybiera ucznia B, a uczeń B ucznia A. Wybory odwzajemnione oznaczamy w tabeli przez otoczenie ich kółkiem, a więc podobnie jak w tabeli 8.

Ocena tabeli socjometrycznej

Tabela socjomctryczna może zatem dostarczyć wielu cennych informacji o dokonanych przez uczniów wyborach. Dowiadujemy się z. niej: kogo wybrała dana osoba i przez kogo została ona wybrana oraz kto uzyskał najwięcej wyborów. a kto najmniej łub żadnych. Słowem, dowiadujemy się o popularności uczniów lub całkowitej u-obcc nich obojętności, czy też częściowym lub kompletnym ich odrzuceniu. W ten sposób wyłaniają się w wyniku odpowiedniego sta-bclaryzowania danych socjomctrycznych tzw. „gwiazdy” (osoby, które otrzymały najwięcej głosów ), „osoby przeciętne” (z mniejszą ilością wyborów), „osoby izolowane” (pozbawione wyborów), oraz „osoby odrzucone” (z wyborami negatyw-nymi). Dowiadujemy się także o tym, „ile wyborów' dokonała grupa jako całość, jakie istnieją podgrupy na terenie na przykład klasy szkolnej, jaki rodzaj wyborów przeważa...” (M. PiJkiewiez, I973a, s. 230). Chodzi tu zwłaszcza o wybory pozytywne i negatywne oraz wybory wewnętrzne i zewnętrzne¹.

Tabela socjomctryczna na ogół wystarcza dla najogólniejszej orientacji co do panującego w klasie układu stosunków interpersonalnych. Nic daje jednak syntetycznego obrazu takiego układu, przeto zawarte w niej dane wymagają dalszej analizy. Analizę taka umożliwiają graficzne przedstawienie i ilościowe opracowanie danych socjomctrycznych.

r. Graficzne przedstawienie materiału socjometrycznego Ogólne wiadomości o tzw. socjogramach

Graficzne przedstawienie materiału socjomctryczncgobywa nazywane także graficzną jego analizą. Polega ono na wykreślaniu tzw. socjogramów, stanowiących graficzne przedstawienie rozkładu (struktury) stosunków interpersonalnych w badanej grupie. Dokonuje się tego na podstawie danych zawartych w tabeli so-cjometrycznej. W socjogramach uwzględnia się wszystkie lub tylko niektóre oso-b> uczestniczące w badaniach. Ilość uwzględnionych na nich osób zależy od typu danego socjogramu. Tak na przykład socjogram grupowy uwzględnia w zasadzie wszystkie osoby badane; socjogram indywidualny natomiast tylko te osoby, które są związane bezpośrednio z wyeksponowanym w nim uczestnikiem grupy.

W sporządzonych socjogramach dziewczęta zwykło się oznaczać kółkiem, a chłopców trójkątem. Poszczególne wybory przedstawia się w postaci linii zakończonych strzałkami, przy czym wybory pozytywne za pomocą linii ciągłej, a wybory negatywne z użyciem linii przerywanej. Wybory odwzajemnione wyznacza się za pomocą linii ciągłej lub przerywanej (w zależności od tego, czy są lo wybory pozytywne lub negatywne) ze strzałkami dwukierunkowymi. Oto przykłady różnych stosunków interpersonalnych w ujęciu graficznym między dwiema dziewczynami oznaczonymi filerami A i B lub, ściślej mówiąc, przykłady dokonywania przez nic różnych moż.liwych wyborów wzajemnych (por. M. Piłkic-wieź, 1973b, s. 234 i n.):

1) jednostronny wybór pozytywny

2) jednostronny wybór negatywny

◄

©

®

1

Wybór)’ wewnętrzne* -jak była o tym mowa to wybory dokonane np. przez dziewczęta lub chłopców w' obrębie własnej płci. a wybory zewnętrzne to wybory chłopców przez dziew czeta, a dziewcząt przez chłopców'.