Magazyn6
1801

910

DOCHÓD

sumcja zawsze obejmuje znakomitą większość d. s., zastosowanie wskaźnika kosztów utrzymania do całości d. s. też nie o wiele powiększy rozmiary błędu. Należy copraw-da pamiętać, że obliczane i publikowane wskaźniki kosztów utrzymania oparte są zazwyczaj na budżetach robotniczych, gdy dla naszego celu potrzebne byłyby wskaźniki „uniwersalne". Przyjąwszy, że wskaźnikami takiemi rozporządzamy, albo pogodziwszy się z zastosowaniem surogatów, nie napotykamy już dalszych trudności z eliminowaniem wpływu ruchu cen. Jeżeli d. s. w dwóch porównywanych okresach wynosi D, i D₂, a wskaźnik cen wzgl. kosztów utrzymania — i p₂, to stosunek dochodu realnego w tych dwóch okresach •    ■    . Di

wyniesie ^    . — Przy porównywaniu

dochodu przeciętnego (w myśl punktu poprzedniego) i interpretacji jego zmian trzeba spocjalnie mieć na uwadze zmiany struktury ludnościowej kraju pod względem pici, wieku i zawodu. Np. przy „starzeniu się" ludności dochód na głowę będzie wzrastał przy niezmienionym dochodzie na osobę zawodowo czynną.

Wszystkie trudności, jakie nastręcza px>-równywanie d. s. w czasie, występują jeszcze jaskrawiej przy porównaniach w przestrzeni, t. j. pomiędzy różnemi państwami. Specjalnie trudna jest kwestja wskaźników cen. O ile wzajemny stosunek ilościowy spożycia poszczególnych dóbr w jakimś kraju podlega zmianom naogól dość powolnym i stopniowym, to pomiędzy dwoma krajami (zwłaszcza geograficznie odległemi i odmiennemi strukturalnie) mogą istnieć różnice poprostu krańcowe. Z tego względu obliczanie wskaźników stosunku poziomu cen w dwóch różnych krajach zawiera w sobie duży błąd możliwy. Możemy sobie wyobrazić taką sytuację, że według budżetu warszawskiego koszt utrzymania w Warszawie będzie niższy, niż koszt utrzymania w Rzymie, natomiast według budżetu rzymskiego koszt utrzymania w Rzymie będzie niższy, niż w Warszawie. Ponadto przy interpretacji wyników porównań trzeba pamiętać o różnicach klimatu, powodujących, że ten sam (już po wyeliminowaniu wpływu cen) poziom dochodu może dawać w różnych krajach różny poziom zaspokojenia potrzeb (niższy koszt koniecznej ilości opału w cieplejszych krajach).

Z kwest ją porównań łączy się jeszcze zagadnienie interpolowania i ekstrapolowania szacunków d. s. dla lat, w których nie możemy przeprowadzić całkowitego szacunku „lege artis". Stosuje się wówczas jedną z metod, sklasyfikowanych przez Wage-manna („Narrenspiegel der Statistik"): a) inkluzja — polega na założeniu, że część rozwija się proporcjonalnie do całości, np. że zyski handlu detalicznego pozostają w stałym stosunku do (wiadomych nam) obrotów; b) reprezentacja — polega na założeniu, że całość rozwija się proporcjonalnie do części, np. całkowita produkcja przemysłowa proporcjonalnie do objętej statystyką części; c) substytucja — polega na założeniu proporcjonalności rozwoju dwóch różnych szeregów, np. zużycia paszy i liczby zwierząt gospodarskich. Zamiast stałości stosunków możemy w którejkolwiek metodzie założyć jakąś regularną zmienność. Interpolacja wg. wzorów matematycznych ma niewielkie pole zastosowania.

6. Szacunki dochodu społecznego Polski. Jak pisze dr. Bohdan Dederko, „pierwsze próby obliczenia d. s. Polski podejmowane były już w dobie Sejmu Czteroletniego". Obliczenia te były następnie poddane krytyce i skorygowane przez znakomitego historyka Korzona; wg. niego suma d. s. wynosiła w tym okresie ok. 400 mil jonów ówczesnych zip. Następnie w r. 1926 ogłoszono w „Przeglądzie Skarbowym" (zesz. 4, str. 113—117) próbę szacunku d. s., dającą w sumie 10450 milj. zł. Szacunek ten zup>elnie prawie nie bierze pod uwagę produkcji usług. Również i szacunek samego dr. Dederki dla r. 1928/29 wydaje się zbyt niski, wynosi bowiem 18970 milj. zł. Wynikło to głównie z niedość krytycznego stosunku autora do materjalów statystycz-no-skarbowych oraz z px>minięcia niektórych gałęzi gospodarstwa społecznego, jak np. komunikacji. Z dotychczasowych szacunków na właściwym px>ziomie naukowym stoi obliczenie Kaleckiego i Landaua, które bliżej omówimy. Co do definicji d. s. można tu zauważyć co następuje: nie jest potrącona amortyzacja środków produkcji; zyski kapitału zagranicznego nie są potrącane z sumy d. s. i podobnież nie są do niej wliczone zyski kapitału polskiego zagranicą; z usług państwa i innych ciał publicznych uważa się za przeznaczone dla konsumcji tylko usługi w zakresie szkolnictwa i lecznictwa; z konsumcji dóbr i usług, wypro-