Magazyn6
0301

995

DZIERŻAWA

prawa zwyczajowe, nieskodyfiko-wane, które mają swoje aktualne znaczenie, jako uświęcone starodawnym zwyczajem, zwłaszcza co do czasu oddawania (brania) w d., terminu jej trwania, zwrotu i stanu, w jakim ma być dokonany ten zwrot i t. d. Te prawa zwyczajowe przy kodyfikacji ustawowej często są włączone następnie do odnośnych paragrafów kodeksu.

Oprócz tego w krajach, gdzie są rozpowszechnione drobne d. parcelowe lub drobne fermy, wydawane były i są ze względów państwowych odrębne od kodeksu cywilnego ustawy, pochodzące z praw zwyczajowych. Ustawy te biorą pod opiekę takie d., regulując stosunki między właścicielami tych gruntów a ich dzierżawcami. Dotyczy to przedewszystkiem t. zw. dzierżaw czynszów wieczystych (Erbpach-ten) a następnie i czasowych dzierżaw drobnych, powstających w dużych ilościach. Te ustawy, poza czasową obroną praw wymienionych d., dążą najczęściej do ich planowej likwidacji przez uwłaszczenie. Ograniczając się na tern miejscu do stosunków polskich, zaznaczyć należy, że Polska długi czas nie miała jednolitych przepisów prawa cyw ilnego odnośnie dzierżawy i z konieczności posługiwała się kodeksami trzech państw zaborczych, a mianowicie:

W b. Kongresówce obowiązywały w stosunku do dzierżawy: a) Kodeks Cywilny w ujęciu z 1807 r., wprowadzony dekretami W. Księcia Warszawskiego z dn. 27 stycznia 1808 r. i 9 czerwca 1810 r. Uzupełniające przepisy zawierają:

b)    Niektóre artykuły Polskiego Zbioru Praw z r. 1825.

c)    Ustawa o przywilejach i hipotekach z dn. 13 czerwca i 6 sierpnia 1825 r. (Dz. Pr- IX. 353).

d)    Rosyjska ustawa z dn. 15/28 marca 1911 r. o przedłużeniu najwyższego trwania wynajmu (dzierżawy) dzierżaw parcelowych.

Na kresach obowiązywało rosyjskie prawo cywilne (Tom X, część I Zbioru Ustaw) w wydaniu z r. 1914.

W Małopolsce (b. Galicji) i w cieszyńskiej części województwa śląskiego — au-strjacki kodeks praw (A. B. G. 13), podobnie na Spiszu i Orawie.

W Wielkopolsce (woj. Poznańskie i Pomorskie) oraz w części górnośląskiej woj. Śląskiego — niemiecki (pruski) kodeks praw.

Obok tych przepisów z kodeksów państw zaborczych, które obecnie częściowo zastąpione zostały jednolitemi przepisami Kodeksu Zobowiązań, obowiązują jeszcze nowe ustawy, które się pojawiły po powstaniu Państwa Polskiego dla specjalnych stosunków dzierżawnych, a mianowicie:

Ustawy o ochronie drobnych dzierżawców:

a)    Ustawa z dn. 3 lipca 1919 ^r- ⁰ ochronie drobnych dzierżawców (Dzień. Praw Państwa Pol. 1919 Nr. 57, poz. 345).

b)    Ustawa z dn. 2 lipca 1920 r. Dz. U. R. P. 1920 Nr. 56, poz. 346). Te ustawy zostały zmienione przez ustawę z dn. 31 lipca 1924 r. (Dz. U. R. P. 1924 Nr. 75, poz. 741), a następnie uzupełnione Rozporządzeniem Prez. R. P. z dn. 24 lutego 1928 r. (Dz. U. R. P. 1928 Nr. 22, poz. 195). Ustawy o przymusowem wydzierżawieniu parcel w celu zagospodarowania ugorów, a mianowicie:

a)    Na miejsce tymczasowego prawa z 1919 r. — prawo z dn. 18 marca 1920 r.

0    wydzierżawianiu niezagospodarowanych użytków rolnych (Dz. U. R. P. 1920 Nr. 28, poz. 165), zmienione

b)    przez prawo z dn. 20 lipca 1921 r. (Dz. U. R. P. 1921 Nr. 75, poz. 515) wraz z rozporządzeniem wykonawczem do tych 2 praw z dn. 21 grudnia 1921 r. (Dz. U. R. P. 1922 Nr. 7, poz. 75).

Przepisy, dotyczące reformy rolnej odnośnie do dzierżawców:

a)    Przepisy Prawa z dn. 28 grudnia 1925 r. o wykonaniu reformy rolnej (Dz. U. R. P. 1926 Nr. 1, poz. 1) i do tego prawa Rozporządzenie wykonawcze z dn. 7 grudnia 1926 r. (Dz. U. R. P. 1927 Nr. 8, poz. 66), ze zmianą z dn. 30 października 1928 r. (Dz. U. R. P. Nr. 101, poz. 903).

b)    Rozporządzenie Prez R. P. z dn. 19 listopada 1927 r. o likwidacji umów dzierżawnych dla parcel gruntowych (Dz. U. R. P. Nr. 106, poz. 909), które zastąpiło art. 38—43 prawa o reformie rolnej.

Na koniec należy tu jeszcze wymienić Rozporządzenie Prez. Rzplitej z dn. 28 marca 1928 r., dotyczące zastawu rejestrowego (Dz. U. R. P. 1928 Nr. 38, poz. 360)

1    dzierżawców rolnych.

Nowe jednolite już przepisy, dotyczące prawa dzierżawnego zawiera Kodeks Zobowiązań z dnia 27 października 1933 r. (Dz. U. R. P. Nr. 82, poz. 598) w tytule VIII.

63*