Magazyn6401

170

FIDEIKOMISY — FILIPINY

ską, poszczególne kraje wprowadziły likwidację f., czy to w sposób dobrowolny, opierając się na postanowieniach rady familijnej, czy też w sposób przymusowy, przy-czem likwidacja w tym ostatnim wypadku następować może stopniowo (Prusy, Hesja, Meklemburgja) lub niezwłocznie (Bawarja, Badenja, Wirtembergja). Zaostrzenie z latami postanowień ustawodawczych przyśpieszyło proces likwidacji f. w Rzeszy Niemieckiej. Co się tyczy Austro-Węgier, to f. pozostały w Austrji i na Węgrzech, na obszarach zaś, które przeszły do Rumu-nji, Czechosłowacji, Jugosławji, zostały one zniesione. Zniosła je również Łotwa i Estonja, a Danja ułatwiła odpowiednią ustawą ich likwidację. Szwecja nie wydała ustaw zmierzających ku ich likwidacji (możność ich tworzenia została tu ograniczona jeszcze w 1810 r.).

Na ziemiach polskich f. istniały w trzech zaborach, przyczem w Królestwie istniały jako ordynacje, pochodzące wogóle z dawniejszych czasów, i jako majoraty ustanowione w 1835 r. Odpowiednia ustawa, ułatwiająca ich likwidację na ziemiach b. zaboru pruskiego, została wydana w 1921 r. Ustawa o wykonaniu reformy rolnej zezwoliła na parcelację dóbr, związanych fideikomisarycznemi ograniczeniami, z tern zastrzeżeniem, że osiągnięte ze sprzedaży sumy, po zapłacie ciążących zobowiązań, winny być lokowane w sposób prawem przewidziany i stanowią własność rodową, a nie każdorazowego właściciela. Ostateczne uregulowanie kwestji f. w Polsce jeszcze nie nastąpiło.

Literatura : Brentano L.: Familienfideikommisse und ihre Wir-kungen. Berlin 1911.-— Dietze C.r.s FideikommissCo WHand-wórterbuchd.Staatswisscnschaften. Wyd.I. T. 3. Jena 1926.— „Entail** ar*, w British Universities Encycłopaedia. T. 4. London. — Krause //.: Die Familienfideikommisse. Berlin 1909. — Ffaff L. i Hofmann F.: Zur Geschichte der Fidei-kommisse. Wien 1884. — Reibnitz r.: Familienfideikommisse. Berlin 1908.

A. Żabko-Potopowieź.

Fidżi.

F., górzysty archipelag w Melanezji, obejmujący ok. 250 wysp, o łącznej pow. 18345 km². Dwie główne wyspy: Viti Le-vu, 10497 km², i Vanua Levu, 5517 km². Klimat gorąco-wilgotny. Roślinność bujna. Fauna z powodu izolacji uboga. Tubylcy, atletyczni czarni z domieszką krwi polinezyjskiej i o polinezyjskich tradycjach, dawniej ludożercy, obecnie chrześcijanie. Od 1874 r. wyspy są w posiadaniu Anglików, którzy sprowadzili Hindusów jako robotników plantacyjnych. Wywozi się dużo cukru trzcinowego, nieco kopry i trochę bananów. Hoduje się europejskie bydło rogate skrzyżowane z rozpłodnikami indyj-skiemi. Na Viti Levu prywatna kolej wąskotorowa długości 193 km. Liczba tubylców długo malała, obecnie znów rośnie. Konstytucja nadana 9 lutego 1929 r. Rządzi gubernator przy pomocy mianowanej Rady Wykonawczej i Rady Prawodawczej częściowo wybieralnej. Lokalny i wewnętrzny samorząd tubylców. Ludność (31 grudnia 1933 r.) 193 238, w czem 96656 Fidżjan, 80991 Hindusów, 4804 białych, 3 661 półkrwi białych, 1 476 Chińczyków, 5 650 innych. Stolica i główny port: Suva na Viti Levu.

Literatura : Epałein: The State$man’s Year-book. London 1935.— Gumplotcics: Kolonizacja wyspFidii. „PrzeglądGeograficzny*. tom X. Warszawa 1930.

W. Gu.

Filipiny.

Północno-wschodnia połać archipelagu malajskiego, obejmująca 7 083 wyspy, razem 297 000 km² nosi nazwę Filipin. Największe wyspy: Luzon 105 706 km², Min-danao 95 584, Samar 13 271, Negros 12 698, Palawan 11 655, Panay 11 520, Mindoro 9 826, Leyte 7 249, Cebu 4 390, Bohol 3 973, Masbate 3 250 km². Niegdyś osławione korsarstwem wysepki Sulu leżą na połud-nio-zachodzie F. Góry na F., po części wulkaniczne, sięgają 3 200 m. Tuż na wschód od F. podmorski rów Filipiński, najgłębszy na ziemi (do 10 340 m). Częste wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi, orkany. Klimat na płn. zwrotnikowy, na płd. równikowy, na pł.-zach. kilka miesięcy posuchy, gdzie indziej deszcze o każdej porze. Dużo puszcz zawsze zielonych z ljanami i storczykami; w górach sosny. Fauna uboga w zwierzęta ssące, bogata w ptaki. Krajowcy należą przeważnie do rasy malajskiej; mówią językami indonezyjskiemu Przodującym ludem są Ta-gale, najliczniejszym Wisajanie. F., odkryte w 1521 r. przez Magellana, między r. 1565 a 1572 zostały podbite przez Hiszpanów i były odtąd kolonją hiszpańską. Większość krajowców przyjęła katolicyzm. W styczniu 1897 r., po rozstrzelaniu wodza krajowców dr. Rizala, wybuchło powstanie

1