Magazyn6E101

447

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

węglowem. Ścisła łączność zakładów hutni ■ czych z kopalniami węgla staj-; się coraz widoczniejsza i z biegiem czasu coraz częściej wyraża się w zależności finansowej.

Po roku 1870, który przyniósł Niemcom wielką wygraną polityczną, zaczyna się wielki rozwój przemysłu w Niemczech wo-góle, a hutniczego w szczególności. Rozwój ten nie ominą] i Górnego Śląska. Nie wystarczają już kapitały prywatne poszczególnych jednostek, to też wchodzimy w fazę tworzenia się przemysłu wielkokapitalistycznego. Powstają wielkie spółki akcyjne, obracające poważnemi kapitałami.

Na początku tego okresu powstaje tow. akc. Vereinigte Kónigs- und Laurahiitte z siedzibą w Berlinie, następnie Ober-schlesische Eisen-Bahn-Bedarfs z siedzibą w Nowym Bytomiu; nieco później tow. Bismarckhutte. W latach osiemdziesiątych powstało Oberschlesische Eisenindustrie z siedzibą w Gliwicach, jak również Kato-witzer A. G. fur Bergbau und Eisen-hiittenbetrieb z siedzibą w Katowicach.

Sytuacja na rynku żelaznym w tym okresie nie była jednak najlepsza skutkiem braku dostatecznej opieki ze strony rządu, nieodpowiednich posunięć w dziedzinie celnej, a w znacznej mierze skutkiem wadliwej polityki taryfowej. Sytuacja zmienia się dopiero od 1879 r., w którym to roku wydany zostaje „Schutzzollgesetzgebung", pod wpływem którego zaczyna się rozwój hutnictwa żelaznego. Z pewnemi wahaniami konjunktura trwa do 1889 r., który był jej punktem kulminacyjnym. Rok i88r zaznaczył się pewnym zwrotem w hutnictwie Śląskiem, które pod wpływem podwyżki ceł rosyjskich na wytwory żelazne zaczyna zakładać w Królestwie Kongresowem swoje zakłady filjalne. Od 1889 r. zaczyna się spadek konjunktury i depresja trwa do 1894 r., t. j. do czasu zawarcia traktatu handlowego z Rosją, który otworzył prze-myślowi górnośląskiemu poważny zbyt do Królestwa Polskiego. Ponowny kryzys wynikł w 1900 r. i był poważnym bodźcem w kierunku zmian strukturalnych przemysłu hutniczego na Górnym Śląsku. Ażeby mieć łatwiejsze warunki istnienia, huty starają się zdobyć w pierwszym rzędzie podstawy surowcowe i stąd pochodzą kupna akcyj, fuzje i inne porozumienia zakładów hutniczych z kopalniami węgla i rudy i to nie-tylko w kraju, lecz i zagranicą. Z drugiej strony, ażeby ułatwić sobie zbyt, tę samą akcję przedsiębiorą huty z zakładami przetwórczemu Słowem następuje wielka akcja koncentracji pionowej. Obecna Polska otrzymała huty górnośląskie już z całą ich pionową strukturą.

Wytwórczość górnośląska przedstawiała się następująco w tonnach:

Rok	Surówka	Stalownie	Walcownie
1870	231 846	_	_
1891	479 806	212 399	347 257
1900	641 726	496 293	593 ⁰⁸⁶
I9IO	9°i 336	967 476	806 617(1911)
1912	1 048 351	1 4°5 547	949 813
1913	994 601	—	—

Zbyt żelaza hut górnośląskich miał wewnątrz kraju zawsze bardzo poważne trudności ze względu na tmdną konkurencję z hutami zachodnio-niemieckiemi. Wyższy koszt własny niż w hutach westfalskich i duże przewozy kolejowe czyniły hutnictwo górnośląskie zupełnie niekonkurencyjnem na wewnętrznym rynku niemieckim. Pomocy pod tym względem ze strony rządu nie było żadnej. To też wytwory hutnictwa górnośląskiego zdołały opanować zaledwie prowincję śląską i poznańskie, co stanowiło tylko nieznaczny odsetek w stosunku do całego rynku niemieckiego. Podobnie również było i z eksportem zamorskim, gdzie konkurencja z hutami zachodnio-niemieckiemi i innych państw była niemożliwa. Pozostawała jedynie ekspansja na wschód, t. j. do Polski, Rosji i częściowo do Austro-Węgier, która też przybrała charakter zupełnie naturalny.

3. Stan hutnictwa w okresie wojennym i powojennym. W okresie wielkiej wojny hutnictwo polskie zależnie od zaboru przechodziło rozmaite koleje.

W Królestwie Polskiem zakłady hutnicze zostały kompletnie zniszczone i wszelkie zapasy wywiezione. Zrobiły to początkowo ustępujące wojska rosyjskie, które zniszczyły zakłady Starachowickie i Ostrowieckie, wywożąc stamtąd całe maszyny lub ich najcenniejsze części, a następnie resztę zakładów unieruchomiły w ten sam sposób wojska niemieckie i austrjackie. Poza tern wywiezione zostały do Niemiec wszelkie zapasy materjałów surowych, a w szczególności rudy krzyworoskie, których brak Niemcy dotkliwie odczuwały. W ten sposób niepodległe Państwo Polskie otrzymało po rządach okupacyjnych przemysł hutniczy cał-