Magazyn6G801

474

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

wia. Tustanowic i Mrażnicy. Wymienione miejscowości były poprzednio znane z bogatych kopalń wosku ziemnego (na północy Borysławia).

Eksploatowane są w rejonie borysław-skim obecnie poziomy związane z t. zw. fałdem wgłębnym (antykliną), przykrytym przez nasunięcie brzegu karpackiego. Fałd ten jest przechylony ku północy, w kierunku na południe (ku Mrażnicy) skrzydło fałdu zapada coraz głębiej, w Tustanowicach na wschodzie fałd obniża się stopniowo i następuje jego t. zw. zamknięcie. W fał dzie wgłębnym zalega kilka poziomów ro ponośnych, z których najstalszy i najwyraźniejszy jest poziom leżący na granicy między oligocenem a eocenem (piaskowiec borysławski). Poza tern ropa została odkryta w t. zw. warstwach polanickich (górny oligocen), w łupkach menilitowych, a głębiej w eocenie, gdzie jednak poziomy występują niestale i nieregularnie.

Najwięcej produkcji dostarcza w rejonie borysławskim poziom piaskowca borysław-skiego ok. 65%) i poziomy eoceńskie (ok. 25%), obecnie znacznie mniej wydajne. W swoim czasie, w początkach eksploatacji złoża eoceńskie w obszarze borysławskim dawały ogromne produkcje samoczynne (fontanny ropne).

Rejon borysławski, bezsprzecznie jeden z najwydajniejszych na świecie, wydał ogółem przeszło 25 miljonów tonn ropy i ok. 5 miljardów metrów sześciennych gazu ziemnego. Przeciętna głębokość otworów wynosi obecnie około 1400 metrów, najwyższa osiągnięta głębokość dochodzi do 2400 metrów.

Schodnica (7 km na południe od Borysławia) jest drugim po Borysławiu obszarem naftowym, od niego starszym (szczyt rozwoju przypada na lata 1895—1900). Poziomy ropne znajdują się w eocenie, piaskowcu jamneńskim i w warstwach^ kredowych (inoceramowych). Eksploatacja prowadzi się tu dużą ilością otworów o małej wydajności. Przeciętna głęlx>kość otworów ok. 500 m. Dotychczas wyprodukowano tu ogółem przeszło 2¹/., miljona tonn ropy i ok. 40 miljonów metrów sześciennych gazu.

Dalej ku wschodowi leżą złoża Rypnego. Złoża nie posiadają właściwych stałych poziomów ropnych, a ropa pochodzi z wtrąceń piaskowców nieregularnie rozmieszczonych w serji łupków menilitowych. Otwory są mało wydajne, lecz długotrwałe.

Na wschodzie najwięcej wydajne jest złoże Bitkowa (na południe od Nadwornej). W Bitkowie, podobnie jak w Borysławiu, produkcja jest związana z „elementem wgłębnym", a więc antykliną pokrytą masą nasuniętą. Główne poziomy należą tu do menilitów. Z tern złożem łączono wielkie nadzieje, które niestety zawiodły. Po szczytowym rozwoju 1925 r. zaczyna się upadek Bitkowa, zależny od ograniczonego zasięgu złoża i nietrwałości produkcji. Otwory są dość głębokie (ok. 1 200 m), a przeciętna wydajność (która wynosiła do 2,5 tonn na dobę) spadła znacznie (do 0,5—0,7 tonn), co dowodzi wyczerpania się złoża. Przedłużenie obszaru Bitkowa ku połudn.-wschodowi stanowi rejon Pasiecznej, gdzie otwory, choć mało produktywne, są długotrwałe.

Inne tereny wschodnie (Słoboda Rungur-ska, Rosulna, Kosmacz) mają obecnie bar dzo małą wydajność, należy jednak zaznaczyć, że Słoboda Rungurska w swoim czasie dostarczyła pokaźnych produkcyj.

3. Zasoby ropy naftowej. Nawet przybliżone obliczenie zasobów ropy, przypuszczał -nie istniejących w złożu, jest znacznie trudniejsze niż oszacowanie ilościowe minerałów użytecznych stałych (węgiel, rudy, sól i t. d.). Ma się tu do czynienia z ma-terjałem płynnym, ruchliwym, występują cym łącznie z gazami i wodą, a nasycającym pokłady niejednolicie. Niemożliwe jest zatem zastosowanie do obliczenia zasobów ropy zwykłej metody objętościowej, używanej do określenia ilości minerałów stałych.

Przy obliczeniu zasobów ropy używa się metody odmiennej, polegającej na związaniu obliczenia z otrzymanemi już wynikami eksploatacji, przedewszystkiem zaś z faktem opadania wydajności najmniejszej jednostki kopalnianej, jaką jest w danym rejonie otwór naftowy, która to wydajność niewątpliwie zależy od zasobności złoża. Podstawą zatem obliczeń jest obecna produkcja bli skich pól naftowych, charakter ich stopniowego wyczerpywania się w analogicznych warunkach geologicznych.

Przy określaniu zasobów tereny dzielą się na: tereny o sprawdzonej roponośności, tereny prawdopodobnie roponośne, tereny możliwie ropne i tereny nieroponośne.

Do terenów prawdopodobnie ropnych zalicza się tereny graniczące zwykle z terenami sprawdzonemi, a co do których istnieją pewne wskazówki geologiczne, uzasadniające prawdopodobieństwo zalegania w nich