Magazyn6I301

489

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

panośnej,, a mianowicie rejonu ciągnącego Się od Wielkopolski przez Kujawy w stronę Buska—Wójczy. Obszar ten jęst analogiczny do niemieckiego obszaru roponośnego w prowincji hanowerskiej. Narazie są to jednak przypuszczenia oparte raczej na teoretycznych przesłankach i nię należy wiązać z niemi zbyt daleko idącjch nadziei.

III. Gazy ziemne.

1.    Znaczenie. Na kopalniach naftowych wydobywa się oprócz ropy płynnej także gaz ziemny, który posiada duże znaczenie gospodarcze dla górnictwa naftowego. Gazy stanowią źródło energji mechanicznej czy to w postaci opału dla kotłów parowych, czy też w silnikach gazowych. W razie nadmiaru po zaspokojeniu potrzeb kopalnianych gaz rozprowadza się często na znaczne od<-leglości zapomocą rurociągów do zakładów przemysłowych, miast i t. p.

Gazy ziemne posiadają w gospodarce narodowej wielu państw, jak St. Zjedn. A. P., Rumunja (Siedmiogród), wcale poważne znaczenie. Również w Polsce ostatnio doceniono wielkie znaczenie przemysłowe gazownictwa ziemnego w ogólnej gospodarce cieplnej kraju, a odkrycia ostatnich lat przekonały, że Polska posiada bardzo pokaźne złoża gazów ziemnych, które pozwalają na rozprowadzenie gazów na dalsze odległości i zapewniają pokrycie zapotrzebowania zainteresowanych zakładów przemysłowych na szereg lat.

2.    Geologiczny charakter złóż. Trzy największe rejony gazowe Polski, a mianowicie: Borysław, zagłębie zachodnie (Krosno-Jasło) i Daszawa (koło Stryja), znajdują się w różnych warunkach geologicznych.

Dwa pierwsze rejony należą do Karpat, przyczem w Borysławiu złoża ropne i gazowe występują łącznie w elemencie wgłębnym.

Daszawa leży już na przedgórzu karpac-kiem, a złoża gazowe pochodzą z piaskowców górnego tortonu i Sarmatu.

3.    Rozmieszczenie złóż. aj W Karpatach. Tab. 13 zawiera dane produkcji gazów ziemnych w Polsce w latach 1927—1936. Z tabeli wynika, że wydajność otworów gazowych w Borysławiu stale się zmniejsza i rejon ten już nie może być poważnie brany w rachubę, o ile chodzi o zasoby gazowe. Zaspakaja on, i to niecałkowicie, potrzeby opałowe w Borysławiu.

TAB. 13

PRODUKCJA GAZU ZiEMlNuGO. W POLSCE. 1927—1936

Rok	Okrąg górn. Jasio	Okr. Drohobycz			Okrąg górn. Stani sławów	Razem
		Rejon Bory sław	Kop. poza Borysła wiem	Razem okrąg Droho bycz
	w tysiącach m*
1927	45537	271213	60733	33*946	76117	453^0°
1928	44t>54	277232	76083	3533*5	62162	45953*
1929	49135	276235	99306	37554*	42007	466683
1930	75432	242612	120034	362646	48428	486506
1931	86719	211763	127549	3393*2	47792	473823
1932	86347	186764	*1581*1	302575	48008	436930
1933	97664	176972	142978	319950	44597	462211
1934	121083	1545*6	149722	304238	43633	468954
1935	136476	*37390	168507	305897	43036	485409
1936	131437	129048	*65258	294306	57560	483303

Pod względem geologicznym zagłębie Jasło—Krosno przedstawia antyklinę (an-tyklina potocka). Na kulminacji tej antykl;-ny napotykamy strefę eocenu (między Krościenkiem i Sądkową), na krańcach zaś wschodnim i zachodnim występują w anty-klinie łupki menilitowe. Łupki te na zachodzie (kopalnia Polminu w Roztokach) stopniowo zanurzają się pod piaskowce krośnieńskie, które do Sobniowa występują na całej przestrzeni, a następnie oś antykliny raptownie się obniża

Rejon ten jest eksploatowany dotąd na przestrzeni około 20 km. Najstarsze są kopalnie w okolicy Krosna i na Potoku; w 1912—1916 r. zostały odwiercone tu (w Białkówce) otwory gazowe z wielką produkcją, przeważnie niewykorzystaną, a uchodzącą w powietrze. Otwór w Winnicy produkował np. wielkie ilości gazu pod ogromnem ciśnieniem i dawał nieprzerwanie przez dłuższy czas wysoki słup gazu, uchodzący w powietrze.

W 1919 r. firma I. Waterkeyn dowier-ciła otwór w Męcince, uzyskując produkcję około 250 m*/min; wobec trudności technicznych, jakie przedstawiało zamknięcie gazu w^T tym otworze, znaczna część produkcji uchodziła w powietrze i marnowała się.

Wobec tej sytuacji została wydana ustawa z dnia 2 maja 1919 r. o wyłącznem upoważnieniu państwa do zakładania rurociągów. Następnie przystąpiono w tym samym roku do budowy gazociągu o długości około 30 km, a drogą wykupu gazociągów prywatnych stworzono sieć Gazociągów Państwowych Iwonicz—Gorlice o długości około 65 km.