Magazyn6P501

501

GRABSKI STANISŁAW — GRABSKI WŁADYSŁAW

W ekonomice jest jednym z głównych przedstawicieli t. zw. kierunku socjologi-zmu historycznego. Uważa on, że wydzielanie motywów gospodarczych ze współżycia gospodarczego jest uzasadnione tylko w prywatno-gospodarczych naukach, ale nie prowadzi do zrozumienia społeczno-gospodarczego życia. Motywy indywidualne według niego są pochodne w stosunku do motywów społecznych. Społeczeństwo nie jest bowiem wynikiem działania poszczególnych jednostek i ich interesów, lecz czemś osobnem, istniejącem pr/ed jednostką i tworzącem ją. Punkt wyjścia ekonomiki więc musi być społeczny, oparty na analizie celów społeczeństwa!. Ma ona za zadanie zbadać i wyjaśnić przyczyny kształtowania się i rozwój oraz wzajemną łączność stanowiących jeden organizacyjny system społecznie, a więc objektywnie celowych form współdziałania gospodarczego, zaopatrującego planowo jednostki i zbiorowe wspólnoty w środki materjalne zaspokojenia ich potrzeb cywilizacyjnych.

Ważniejsze prace: Karl Marlo (Karl Georg Winkelblech) ais Sozialtheoretiker. 1899. — Zur Erkenntnislehre der volks-wirtschaftlichen Erscheinungen. 1900. — Zarys idei społeczno-gospodarczych od pierwszego .rozbioru dor. 1831. „Przegląd Polski". 1903/4. — Parcelacja w Galicji. 1905. — Istota wartości jako zjawiska społeczno-gospodarczego. 1905. — Studja polityczno-agrarne. 1908.—Rewolucja. Studjum spo-leczno-psychologiczne. 1921. — Z codziennych walk i rozważań. 1923. — Z zagadnień polityki narodowo-państwowej. 1925.    —

Kryzys myśli państwowej. 1927. — Eko-nomja społeczna. Zeszyt I—X. Lwów. 1927 —¹932. — Państwo narodowe. 1929. — Dokąd idziemy'¹ 1930. — Trzeba szukać drogi wyjścia. 1934.

Grabski Władysław.

G., polski mąż stanu, działacz społeczny, ekonomista i socjolog, urodził się dn. 7. VII. 1874 r. w majątku Borowie, w pow. łowickim. Skończył gimnazjum w Warszawie w 1892 r. Następnie studjował w Paryżu, gdzie ukończył Szkołę Nauk Politycznych w 1894 r., równocześnie zaś odbywał studja na wydziale historycznym w Sorbonie, który ukończył w r. 1895.

Swoją pracę społeczną zapoczątkowuje G. założeniem rolniczej stacji doświadczalnej w Kutnie w 1899 r. Jest to pierwsza chronologicznie po Sobieszyńskiej stacja w Królestwie Polskiem, placówka naukowa i społeczna. W 1901 r. założył G. pod Kutnem pierwszą fabrykę drenów, jako spółdzielnię dla rolników, pod nazwą „Spójnia", w r. 1904 zorganizował i prowadził w pierwszych latach jego istnienia Towarzystwo Meljoracyjne w Warszawie. Tegoż roku założył drugie zkolei w Królestwie kółko rolnicze włościańskie w Bocheniu, w pow. łowickim, gdzie zorganizował również mleczarnię spółdzielczą, jedną z pierwszych w kraju. W 1905 r. utworzył i prowadził pierwsze w b. zab. rosyjskim włościańskie udziałowe stowarzyszenie rolnicze powiatowe w Łowiczu. Wreszcie od 1901 do 1906 r. pełnił funkcje sekretarza sekcji rolnej.

Obok działalności społecznej rozwijał G. szeroką działalność naukową i publicystyczną mającą na celu wykazanie faktu, że polityka rządu rosyjskiego w stosunku do włościan polskich nie była bezinteresowna, przeciwnie, krzywdziła Królestwo wogóle, a włościan w szczególności. Tą drogą zamierzał G. zniweczyć istniejące wśród włościan Królestwa sympatje do rządu, który ich uwłaszczył. Równocześnie dążył do budzenia i krzewienia) postępu rolniczego, który miał podnieść materjalny stan wsi Królestwa. Przez zaprzągnięcie do tej pracy postępowych sfer ziemiańskich i wciągnięcie do niej przodowników włościańskich, zyskuje on przodownicze stanowisko w szeregu tych ideowych ziemian-społeczników z Chełchowskim na czele, którzy starają się pcdnieść Królestwo gospodarczo i kulturalnie i scementować wszystkie klasy społeczne kraju ideałem walki o lepsze jutro Polski. Działalność G. została uznana przez rząd rosyjski za niebezpieczną i w 1905 r. na pewien czas go uwięziono.

Uznanie, które G. zdobył wskutek swej działalności społecznej, czyniło go szczególnie cennym obrońcą interesów polskich w Dumie. Dlatego też zostaje on wybrany posłem do trzech kolejno Dum i odgrywa w nich wybitną rolę. Kandydatura G. była wystawiana przez Stronnictwo Narodowej Demokracji. Na terenie parlamentarnym, choć nie ma wiary, by w ramach państwowości rosyjskiej można było rozwiązać zagadnienie polskie, nie wyłamuje

Encyklopedja nauk politycznych. 33