Magazyn6i901

695

INSTYTUTY 1 MUZEA SPOŁECZNE

ków, lakierni rozporządzają. Muzeum paryskie zawdzięcza swe powstanie wszechświatowej wystawie z r. 1889, na której znajdował się specjalny dział społeczno-ekonomiczny. Wtedy to powstała już myśl, aby zgrupowany tam materjał zachować i udostępnić szerszemu ogółowi drogą urządzenia stałej wystawy. Myśl ta została urzeczywistniona w kilka lat później dzięki ofierze hr. de Chambrun, który przeznaczył na ten cel dwa miljony franków, co umożliwiło zawiązanie się specjalnego T-wa Muzeum Społecznego, mającego na celu bezpłatne dostarczanie dokumentów, wzorów, planów, ustaw i t. p.. odnoszących się do instytucyj i organizacyj społecznych, zmierzających do poprawy materjalnego i moralnego położenia warstw pracujących. Jako główne środki, wiodące do tego celu, § 2 statutu T-wa wylicza: stałą wystawę z zakresu polityki społecznej, bibljotekę i czytelnię, udzielanie informacyj i porad w dziedzinie spraw społecznych, organizację konferencyj, ankiet i wypraw naukowych, wreszcie publikację prac Muzeum, wyznaczanie nagród za prace najwybitniejsze i ogłaszanie konkursów na opracowanie tematów specjalnych.

Głównym punktem, koncentrującym wszystkie prace i wysiłki Muzeum, jest jego bibljoteka i archiwum najróżnorodniejszych materjałów. Jest to oś, wokół której krąży cała działalność, zmierzająca z jednej strony do ciągłego uzupełniania tych materjałów, z drugiej — mająca na celu zużytkowanie tych zbiorów przez udostępnienie ich szerszemu ogółowi lub przez udzielanie na podstawie zgromadzonych materjałów informacyj i wskazówek zainteresowanym. Zgromadzone i z roku na rok powiększające się zbiory, liczące obecnie 40000 tomów i 400 per jodyków, dzięki umiejętnemu ska talogowaniu i zestawieniu ich w tablicach synoptycznych katalogu metodycznego umożliwiają każdemu wyszukanie z łatwością potrzebnej literatury i danych. Muzeum w swojem wydawnictwie miesięcznem: „Revue mensuelle" ogłasza studja i dokumenty o ruchu społecznym wogóle, wyniki przeprowadzanych przez Muzeum ankiet, organizowanych konferencyj, sprawozdań poszczególnych prac Muzeum i t. p.

Oprócz muzeum paryskiego istnieje obecnie we Francji szereg pokrewnych instytucyj, a mianowicie: Association Franęaise pour le Progres Social, Societe d’Economie

Sociale, Centre de Docuinentation Sociale oraz ostatnio (w r. 1933) utworzony LTnsti-tut Scientifiąue de Kecherches £conomiques et sociales, prowadzący dotychczas przeważnie badania 1 ogłaszający publikacje z dziedziny ekonomicznej.

Analogiczne instytucje powstały następnie w innych krajach. A więc już w dwa lata pc otwarciu muzeum paryskiego powstaje podobna instytucja w Londynie, mająca jednak przeważnie charakter naukowy, a w kilka lat później powstaje tamże Instytut Społeczny, mający znów głównie za zadanie udzielanie informacyj w zakresie spraw społecznych. W niespełna dziesięć lat powstaje pierwsza taka instytucja w Niemczech, Muzeum Społeczne (Soziales Museum) we Frankfurcie nad Menem, po-czem w węższym, bardziej specjalnym zakresie Deutsches Arbeitsschutz-Museum w Berlinie i Arbeitsmuseum w Monachjum. Potem powstaje Instytut Solvay’a w Brukseli oraz szereg innych podobnych instytucyj w rozmaitych krajach, z których wymienimy tylko instytuty: w Amsterdamie, Kopenhadze, Sztokholmie, Wiedniu, Bukareszcie, Moskwie, Buenos-Aires, Bostonie, Filadelfji, Nowym Yorku (4 instytucje), Nankinie, Tok jo i Osaka.

W Polsce dotychczas, niestety, niema instytucji o tak szerokim i różnorodnym zakresie działania jak muzeum paryskie i wzorowane na mem instytucje. Coprawda inicjatywa utworzenia takiej instytucji rzucona była już w ostatnich latach przed wojną, a przed dwudziestu laty uczynione były nawet próby zapoczątkowania podobnej działalności na terenie T-wa Popierania Pracy Społecznej pod postacią specjalnie utworzonego tam Archiwum Społecznego. Obecnie istnieje kilka instytucyi, mających w swym programie działalność zbliżoną do niektórych działów' omawianych muzeów.

Najstarszą z nich jest istniejący od r. 1921 w Warszawie Instytut Społeczny, którego statut przewiduje właściwie całokształt pracy muzeów społecznych, który jednak poza gromadzeniem księgozbioru i archiwum różnych dokumentów i wycinków prasowych, służących zresztą głównie dla celów szkolnych, nie rozwinął żywszej działalności w pozostałych działach, ograniczając się dotychczas głównie do utrzymywania kilku uczelni. A więc istniejącej od r. 1915 Szkoły Nauk Politycznych i od 1929 r.

45*