Magazyn6v301

759

IRLANDJA

jeszcze autorytetem, którego pogwałcenie nie mogłoby ujść bez skutków nawet najpotężniejszemu z mocarstw; wreszcie olbrzymi wpływ, wywierany wówczas na sprawy świata przez Stany Zjednoczone z jej 9-mi-Ijonową emigracją irlandzką, również nie mógł być traktowany, jako czynnik dla konfliktu anglo-i rlandzkiego obojętny. W tych warunkach premjer brytyjski, Lloyd Geor-ge, pierwszy wystąpił z propozycją, skierowaną do de Valery pod datą 24 czerwca

1921    r., zwołania konferencji przedstawicieli W. Brytanji, Irlandji Południowej i Północnej. Rozejm został zawarty u-go lipca.

Rokowania pomiędzy delegacjami irlandzką z Griffithem na czele i brytyjską z Lloyd George’em na czele toczyły się w Londynie do 6 grudnia, w którym to dniu zostały podpisane t. zw. „Punkty Porozumienia dla Traktatu pomiędzy W. Brytanją i Irlandją" — inaczej traktat anglo-irlandzki. Zasadnicze artykuły traktatu obejmują; powołanie do życia Wolnego Państwa Irlandzkiego, jako członka Brytyjskiego Imperjum, posiadającego statut dominjonalny, identyczny ze statutem Kanady; gwarancje co do zachowania przez W. Brytanję prawa do obrony wybrzeży irlandzkich i utrzymania kontroli nad niektóremi portami Wolnego Państwa oraz co do pewnych ograniczeń, dotyczących jego lądowych sił zbrojnych; uchwały, dotyczące Irlandji Północnej i jej przyszłego współżycia z Wolnem Państwem. Traktat został zaaprobowany w dn. 14. I.

1922    r. przez sejm irlandzki (D a i 1 E i r e-a n n) oraz dn. 31 marca tegoż roku przez parlament brytyjski. W dalszym trybie postępowania ciała ustawodawcze obu państw nadały moc prawa zarówno traktatowi, jak i konstytucji irlandzkiej pod jedną i tą samą datą 6 grudnia 1922 r., od której to daty rozpoczyna się konstytucyjne istnienie Wolnego Państwa Irlandzkiego. Terytorjalnie objęło ono obszar 26 hrabstw, położonych w prowincjach Leinster, Munster i Con-nacht oraz częściowo w prowincji Ulster. Sześć północno-wschodnich hrabstw tej ostatniej głosowało za odłączeniem się od Wolnego Państwa i od dn. 7 grudnia 1922 r. utworzyło jedną z części Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanji i Irlandji Północnej.

5. Irlandja Północna. Irlandja Północna (stolica Belfast) powstała jako samorządzą-ca się część Zjednoczonego Królestwa W.

Brytanji i Irlandji Północnej w r. 1922 na podstawie uchwał parlamentu brytyjskiego z r. 1920, znanej pod nazwą Govern-ment o f Ireland Act i przeznaczonej pierwotnie dla całej Irlandji. Powstanie Wolnego Państwa Irlandzkiego w charakterze pełnoprawnego dominjonu ograniczyło zastosowanie ustawy do sześciu hrabstw Irlandji północno-wschodniej. Ir-landja Północna korzysta z lokalnego samorządu, sprawowanego przez dwuizbowy parlament i radę ministrów. Poza tem wysyła ona posłów do brytyjskiej izby gmin narówni z Anglją, Walją i Szkocją. Ludność Irlandji Północnej, która w r. 1926 wynosiła 1 256 322 osób, składa się w około 66% ze szkocko-angielskich prezbiterja-nów, resztę — około 34% — stanowią irlandzcy katolicy. Ludność katolicka, którą bez większych odchyleń można utożsamić z sympatykami idei połączenia się z Wolnem Państwem, nie jest reprezentowana w parlamencie północno-irlandzkim w stosunku, odpowiadającym jej liczebności, a to dzięki specyficznemu podziałowi okręgów wyborczych. Tak więc ostatnie wybory w r. 1933 zapewniły partji rządzącej lorda Craigavona (premjer Irlandji Północnej od r. 1922) większość 38 mandatów na ogólną liczbę 52 deputowanych. Podczas tychże wyborów demonstracyjnie wystawiona przez jeden z okręgów kandydatura de Valery uzyskała niezbędną większość. Jakkolwiek de Valera nie objął swego mandatu północnego, to jednak fakt jego obioru został przyjęty przez opinję Wolnego Państwa, jako wyraz protestu mniejszości ulsterskiej przeciwko podziałowi kraju.

6. Wolne Państwo Irlandzkie. Narodziny Wolnego Państwa Irlandzkiego (Saor-stat Eireann), jako równouprawnionego członka Imperjum Brytyjskiego, obdarzonego statutem dominjonalnym, nastąpiło wśród zamętu i wstrząsów domowej wojny. Podpisanie traktatu anglo-irlandzkiego w dn. 6 grudnia 1921 r. i jego przyjęcie przez sejm irlandzki (Dail Eireann) większością 7 głosów spowodowały niezwłoczny rozłam w łonie stronnictwa S i n n F e i n oraz rezygnację de Valery ze stanowiska prezydenta Irlandji rewolucyjno-repu-blikańskiej. Na czele rządu prowizorycznego stają Griffith i Collins. Bratobójcza i destrukcyjna walka dwóch odłamów dawnego S i n n F e i n u (zwolennicy traktatu

49*