Magazyn60701

3

RAKOWSKI ALEKSANDER — KALIFORN JA

imperjum rosyjskiego. Jako profesor ogłosił drukiem następujące dzieła: Preliminarja kodeksu Piusa X. Petersburg 1912. — Biskupa Stanisława Kainkowskiego zbiór konstytucyj synodalnych. Włocławek 1912. — Vademecum pro nuntiis aposłolicis in Polonia a Galeazzo Marescotti, nuntio apo-stolico circa 1670... Petropoli 1912. — Synody Kościoła katolickiego w Polsce. —

0    powadze Rytuału Piotrkowskiego ze stanowiska prawno-historycznego. — Poza tem umieścił w pismach i encyklopedjach wiele artykułów i rozpraw, przeważnie z dziedziny prawa.

W r. 1913 otrzymał konsekrację biskupią

1    nominację na arcybiskupa metropolitę warszawskiego, a w r. 1919 wszedł do ko-legjum kardynalskiego.

Przez cały czas swych rządów pasterskich rozwijał ks. arcybiskup energiczną działalność obywatelską, społeczną i pisarską. Zasługą jego jest bardzo znaczne ożywienie życia katolickiego w archidiecezji warszawskiej, stworzenie 70 nowych para-fij i zbudowanie 250 kościołów i kaplic. Jednem z piękniejszych dzieł jego jest wzniesiony w 1936 r. Dom Katolicki im. Piusa XI w Warszawie, będący siedzibą Akcji Katolickiej i wielu organizacyj społecznych, charytatywnych i t. p.

W dziedzinie pracy obywatelskiej i społecznej posiada K. wybitne zasługi. Wszedłszy w r. 1917 do Rad}- Regencyjnej, miał niełatwe do spełnienia zadanie o doniosłości historycznej. Stanowisko regenta przyjął po uzyskaniu aprobaty papieża Benedykta XV i biskupów polskich. Zasługą Rady Regencyjnej jest zorganizowanie zaczątku aparatu państwowego, a przede-wszystkiem szkolnictwa i sądownictwa. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Rada Regencyjna oddała władzę w ręce Józefa Piłsudskiego, do czego głównie dążył K.

Ks Remigjusz Dąbrowski

Kalitornja.

Kalifornja (California), jeden ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, położony nad oceanem Wielkim, obejmuje 409 973 km², a więc większy jest od Polski. Zamieszkuje go jednak tylko 5 677 000 mieszkańców, co daje gęstość przeciętną 14 na 1 km². Tak mała liczba ludności tłumaczy się tem, że znaczna część kraju pokryta jest niegościn-nemi górami, południe zaś ma charakter pustynny; w ostatnich latach liczba ludności szybko rośnie. Od r. 1769, kiedy przybyli pierwsi osadnicy, do r. 1846 K. politycznie należała do Meksyku. Traktatem Guada-lupe-Hidalgo z dnia 2. II. 1848 r. Meksyk oficjalnie odstąpił tę prowincję Stanom Zjednoczonym, poczem K. została przyjęta do Związku w dniu 9. IX. 1850 r. jako stan. Rządy sprawuje gubernator (go-vernor) wybierany przez parlament, złożony z dwóch izb: niższej — Assembly, liczącej 80 posłów, wybieranych na dwa lata, i senatu o 40-tu członkach, wybieranych na cztery lata, przyczem połowa odnawiana jest co dwa lata. Stan K. podzielony jest administracyjnie na 58 powiatów (counties); stolicą jest miasto Sacramento (94 000 m.).

Odkrycie złota w r. 1848 spowodowało napływ immigrantów i szybkie zbogacenie się kraju. Dało ono też impuls do podjęcia prac poszukiwawczych, których wynikiem było odkrycie pokładów srebra, miedzi, cynku, rtęci, a wreszcie ropy naftowej. Wszystkie te bogactwa są intensywnie eksploatowane, przyczem K. jest jednym z trzech stanów, produkujących najwięcej ropy naftowej. W r. 1934 wydajtiość szybów wyniosła 175 509000 baryłek, destylowanych w kraju. Bardzo poważna jest też produkcja gazu ziemnego. Wartość produkcji górniczej wyniosła w r. 1934 — 237 375 000 dolarów.

inną czołową dziedziną życia gospodarczego jest uprawa krzewów i drzew owocowych, prowadzona z wielkiem powodzeniem na nizinach dorzecza Sacramento (620 km) z dopływem San Joaąuin (153000 km²), otoczonych ze wszech stron górami, stano-wiącemi jak gdyby cieplarnię. Wiąże się z nią produkcja owoców i wytwórczość konserw, których wartość w r. 1934 wyniosła 141 000 000 dolarów. Wreszcie w K. leży znane Hollywood, przedmieście miasta Los Angelos, gdzie się koncentruje produkcja filmowa; dała ona w r. 1934 — 120 milj. dolarów.

Głównym portem i największem miastem jest San Francisco: (635 000 m.), malowniczo położone nad śliczną zatoką oceanu Wielkiego.

Jerzy Loth.

1*