Magazyn6
5601

152

KŁOBUKOWSKI ALEKSANDER — KNAPP GEORG FRIEDRICH

masza Potockiego zaczyna się ustosunkowywać przychylnie do uwłaszczenia, a nawet czynnie występuje za realizacją tej koncepcji. W 1859 r. K. był delegowany do Wilna przez Tow. Rolnicze wspólnie z kilku innymi jego członkami celem opracowania podstaw dla uruchomienia na naszych ziemiach kresowych niezbędnych kredytów w celu podniesienia rolnictwa. Wysiłki ich rozbijają się o brak hipotek. Po rozwiązaniu Towarzystwa Rolniczego K. nie przestał brać czynnego udziału w życiu spolecznem; w 1862 r. był w t. zw. „organizacji białej" naczelnikiem pow. konińskiego. Podczas powstania styczniowego, dzięki posiadanym stosunkom, nawiązuje kontakt z rządem berlińskim i pertraktuje z nim w sprawie podjęcia się przez ten rząd pośrednictwa, aby w zamian za zaniechanie powstania zapewniono przynajmniej przywrócenie konstytucji z 1815 r. Akcja prowadzona przez K. nie dała żadnych pozytywnych rezultatów, sam on zaś po upadku powstania nie mógł wrócić do kraju i musiał przez czas dłuższy tułać się na obczyźnie. Po powrocie do kraju około 1870 r. osiada K. na roli. W 1876 roku został wybrany przez ziemian z kaliskiego do Centralnego Komitetu Tow. Kredytowego Ziemskiego, w którego pracach bierze czynny udział do schyłku życia, zwalczając przytem wszelkie próby uzależnienia tego towarzystwa od władz zaborczych. K. bierze czynny udział przy tworzeniu i w pracach „Sekcji Rolnej", która powstała w 1890 r. i była spadkobier czynią świetnych tradycyj Tow. Rolniczego. Prace publicystyczne K. (podpisywał się z reguły albo inicjałami lub też pseud. „Młynarz z nad Warty") rozrzucone są w różnych pismach (jak „Roczniki Gospodarstwa Krajowego", „Niwa", „Bibljo-teka Warszawska", „Słowo" i inne) lub wyszły jako oddzielne odbitki. Pisywał też K. do „Encyklopedji Rolniczej". Z prac jego widzimy, że potrafił dobrze wniknąć w ówczesną naszą rzeczywistość gospodarczą. Należy stwierdzić, że wskazywał on bardzo wyraźnie, iż przyszłość rolnictwa w Królestwie leży w krzępnięciu gospodarstw włościańskich i rozszerzaniu się zajmowanej przez nie powierzchni.

Ważniejsze prace: Kwestja upadającej własności ziemskiej. Warszawa 1894. — Własność ziemska w Król. Kongresowem. Warszawa 1903.

Antoni Żabko-Potopowicz.

Knapp Georg Friedrich.

K. urodził się dn. 7. III. 1842 r. w Giessen, umarł dn. 20. II. 1926 r. w Darmstadt. Był synem sławnego chemika, prof. Fryde-ryka-Ludwika Knappa. Studjował ekonomikę i statystykę w Monachjum, Berlinie i Getyndze. W r. 1867 objął stanowisko dyrektora biura statystycznego m. Lipska. Już jednak w r. 1869 powołano go na katedrę ekonomiki i statystyki na Uniwersytecie w Lipsku. W r. 1874 przeniósł się na Uniwersytet w Strasburgu, gdzie jako profesor zwyczajny wykładał ekonomikę i statystykę do r. 1918, w którym przeszedł na emeryturę.

Knapp był umysłem bardzo wszechstronnym. Zasłużył się jako statystyk na polu obliczań ruchu ludności i statystyki śmiertelności, jako krytyk na polu filozofji i wreszcie jako historyk i polityk socjalny. Jako ekonomista należał do młodszej szkoły historycznej, która wówczas zresztą panowała w całych prawie Niemczech. Wsławił się skonstruowaniem głośnej, czysto nomi-nalistycznej teoiji pieniądza, t. zw. państwowej teorji pieniądza, zwanej czasem chartalizmem. Uważa on, że „dusza pieniądza nie polega na materji krążków, ale na porządku prawnym, który reguluje ich użycie". Pieniądz jest tworem ustawodawcy. Państwo może zrobić pieniądzem jakikolwiek środek płatniczy. Wartość zaś pieniądza wynika z jego funkcji płatniczej, a nie z jego wartości jako towaru. Pieniądz kruszcowy potrzebny jest tylko do stosunków międzynarodowych, wewnątrz zaś kraju można powierzyć funkcje obiegowe pieniądzom, które czerpią swą wartość nie z substancji, ale z nakazu. K. wywarł duży wpływ na naukę i praktykę w Niemczech. Pod jego wpływem powstała teorja El-stera, a wpływ całej grupy ekonomistów, wychowanych na Elsterze, Helfferichu i Knappie, spowodował wielką inflację niemiecką.

Ważniejsze prace: Ueber die Ermittelung der Sterblichkeit aus den Aufzeichnungen der Bevólkerungsstatistik. 1868. — Die Sterblichkeit in Sachsen. 1869. — Theorie des Bevólkerungswechsels. 1874. — Die Bauernbefreiung und der Ursprung der Landarbeiter in den altern Teilen Preussens. 1887. — Die Landarbeiter in Knechtschaft und Freiheit. 1891. — Staatliche Theorie des Geldes. 1905. — Einfiihrung in einige