94297601

560 S. ROŻNIE WSKI

d) Przysadka mózgowa

jest organem, złożonym z dwóch odrębnych części pod względem rozwojowym i pod względem utkania. Część tylna czyli nerwowa pod względem pochodzenia przedstawia uchyłek środkowej komory mózgowej; zbudowaną jest z tkanki łącznej i glejowej, a więc z elementów fizyologicznie obojętnych. Przednia część nabłonkowa, znacznie większa od poprzedniej, rozwija się z nabłonka, wyścielającego strop pierwotnej gardzieli; ta część przysadki jest bez wątpienia gruczołem bardzo obficie unaczynionym, którego wydzielina zostaje wprowadzoną do organizmu drogą naczyń. Szczególnie wybitnie zaznacza się charakter gruczołowy w t. zw. pogranicznej warstwie przedniej części przysadki, czyli w tej warstwie, która przylega do części tylnej, nerwowej. W warstwie tej między gniazdami komórek nabłonkowych istnieją wolne przestrzenie, wypełnione masą zupełnie podobną do kolloidu z tarczycy, a także typowe pęcherzyki. zawierające takąż samą wydzielinę. Niektórzy autorzy tę warstwę pograniczną przysadki ujmują jako odrębną, najwięcej czynną część przysadki, t. zw. 'pars intermed a i przypisują jej szczególnie ważne znaczenie.

O czynności przysadki wogóle nic pewnego powiedzieć nie możemy, nie ulega jednak wątpliwości, że czynność jej jest bardzo ważną dla organizmu. Zwierzęta, którym wycinano przysadkę, w ogromnej większości ginęły. W prawdzie trudności operowania na podstawie czaszki w pobliżu wielkich naczyń i ważnych ośrodków nerwowych są ogromne, jednak w ostatnich czasach wypracowano metody operacyjne, pozwalające doszczętnie wyłuszczać przysadkę bez sprowadzenia ubocznych, wiodących natychmiastowo do zgonu, obrażeń (Metoda Paulcsco). Rezultaty, otrzymane na tej drodze, stwierdziły dawno poczynione spostrzeżenia, a mianowicie, że przysadka jest organem, którego całkowite usunięcie prowadzi do szybkiej i niechybnej śmierci. Taki sam skutek pociąga za sobą doszczętne wycięcie lub zniszczenie li tylko przedniej części przysadki. Częściowe wycięcie płatu przedniego może nie wywołać zgonu, sprowadza jednak zawsze poważne zaburzenia, szczególniej w przemianie materyi.

Na czynność przysadki rzucają bardzo ważne światło badania nad chorobą, zwaną akromegalią. Choroba ta cechuje się nienormalnym wzrostem pewnych części szkieletu, szczególnie kończyn i szczęki dolnej; także i części miękkie ulegają zgrubieniu i zmia-