Magazyn66301

259

KOMPRESJA BUDŻETU — KOMUNIKACJA

i niemal do jego zniknięcia w kwietniu 1926 r. Również na szeroką skalę stosowa! kompresję minister Skarbu Kwiatkowski, przy budżecie 1935/36. Instrumentem, zapomocą którego minister Skarbu przeprowadza kompresję wydatków podczas wykonywania budżetu, są budżety miesięczne.

Od kompresji wydatków przy wykonywaniu budżetu, odróżnić należy kompresję przy układaniu budżetu. Przez te ostatnią, rozumiemy zmniejszenie wydatków państwowych w budżecie na rok następny, w porównaniu ze stanem, jaki istniał w budżecie poprzednim. O ile kompresję wydatków przy wykonywaniu budżetu narzuca konieczność, i skutkiem tego ma ona zazwyczaj cechy dorywczości, o tyle kompresja przy układaniu budżetu jest wynikiem pewnego zgóry ułożonego planu finansowego.

Literatura: DubieAaki: Stanowisko ministra Skarbu. Warszawa 1929. —• Gro-dffńm i Zasady gospodarstwa budietowego. Kraków 1932Weinfetd: Skarbowoić Polska. Warszawa 1935.

Micho/ Małek.

KomuniKacja.

A. Polskie prawo komunikacyjne. B. Komunikacyjne prawo międzynarodowe. C. Gospodarcze znaczenie komunikacji. D. Statystyka komunikacji.

A. POLSKIE PRAWO KOMUNIKACYJNE.

I. Uwagi ogólne. 1. Pojęcie komunikacji. 2. Podział komunikacji. II. Rozwój środków komunikacyjnych. III. Prawo komunikacyjne. 1. Uwagi ogólne. 2. Prawo komunikacyjne drogowe. 3. Prawo komunikacyjne kolejowe. 4 Prawo żeglugi śródlądowej. 5. Prawo żeglugi morskiej. 6. Prawo*żeglugi powietrznej. 7. Prawo pocztowe, telegraficzne, telefoniczne i radjokomunikacyjne. IV. Turystyka 1 hotelarstwo. V. Komunikacja w statystyce.

I. Uwagi ogólne.

1- Pojęcie komunikacji. Z pojęciem k. łączymy rozmaite znaczenie, wiążemy je albo z całokształtem wzajemnych stosunków ludzi do siebie, albo tylko z częścią tych stosunków, a w szczególności tą, która ma na celu wymianę gospodarczych dóbr i towarów (k. handlowa, targowa, giełdowa, pieniężna, kredytowa). W ściślejszem znaczeniu rozumiemy pod k. tę działalność, względnie te urządzenia, które mają na celu pokonanie odległości przestrzennych, stojących na przeszkodzie życiu społecznemu. Ażeby spełnić to zadanie umysł ludzki wymyślił cały szereg środków, służących do przewozu ludzi, dóbr i wiadomości. Tworzą one istotę k., t. j. całość urządzeń, skierowanych ku pokonaniu odległości przestrzennych. Należeć tu będą przedewszystkiem specjalne drogi oraz specjalne siły, wytwarzające ruch w obrocie komunikacyjnym. Te podstawowe elementy wszelkiej k. mogą być naturalne albo sztuczne, zależnie od rozwoju techniki komunikacyjnej.

Naturalna prymitywna droga lądowa, jako zależna w wysokim stopniu od wpływów atmosferycznych, nie nadaje się do stałego normalnego ruchu. Dlatego zachodzi konieczność budowania dróg sztucznych

0    twardej nawierzchni i utrzymywania ich w należytym stanie tak, aby zawsze, bez względu na porę roku, mogły służyć celom publicznego obrotu wszelkiego rodzaju. Wielkie rzeki i morza stanowią zazwyczaj dla k. wystarczającą drogę naturalną. Powietrze jest zawsze naturalną tylko drogą komunikacyjną.

Siłą komunikacyjną mogą być istoty żyjące, lub mechaniczne czynniki. Pierwsze (człowiek i zwierzę) są słabe i drogie, górowały jednak do roku 1800 w k. lądowej wogóle i dziś jeszcze zajmują pokaźne miejsce w lokalnej k. oraz na Wschodzie, gdzie siła ludzka i zwierzęca tańsza jest od siły mechanicznej. Do mechanicznych sił należą wiatr, prąd wody, para, elektryczność, ma-terjały wybuchowe. Środkiem komunikacyjnym był w prymitywnym rozwoju sam człowiek i dziś pozostał nim jeszcze częściowo w niektórych krajach. Później występują na widownię zwierzęta juczne i pod wierzch, sanie, wozy, czółna, okręty, parowozy, samochody i inne pojazdy mechaniczne, statki powietrzne, przewody elektryczne i fale eteru. W ścisłym związku z rozwojem k. stoi zagadnienie turystyki

1    hotelarstwa.

2. Podział komunikacji. Podział k. da się najlepiej uskutecznić wedle rodzajów dróg, które stanowią: a) ziemia, b) woda¹, c) powietrze, d) eter. Stosownie do tego odróżniamy k. drogową we właściwem znaczeniu i k. kolejową, k. wodną morską i śródlądową, k. powietrzną dla statków powietrznych, sterowców i t. p. oraz k. telegraficzną i telefoniczną (radjotelegra-ficzną i radjotelefoniczną).