Magazyn63401

430

KOŚCIUSZKO TADEUSZ — KOTŁY PAROWE

szczegółów, nie zdołała jednak pomniejszyć roli K., którą mu w dziejach wyznaczył trafny instynkt narodu.

Literatura: Akty Powiania Kościuszki, wydali Sz. Askenazy i Wl. Dzwonkowski. Kraków 1918. — Askenazy S.: Napoleon a Polska. T. III. Warszawa 1919.— Tenies Szkice i portrety. Warszawa 1937. — Dziconkoicjki Wl.: Tadeusz Kościuszko, Warszawa 1917. — Ktmeczny Feliks dr.: Tadeusz Kościuszko. Poznań 1917. — Korzon Tadeusz; Kościuszko. Kraków 1894.— Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu. Lwów 1927.— Próchnik Adam dr.: Demokracja Kościuszkowska. Lwów 1920. — Tenie: Kościuszko jako polityk i wódz. „Przegląd współczesny", t. XVI, Kraków 1926. — SkalkozcmM A. M.: Kościuszko w świetle nowszych badań. Poznań 1924.

H. Mościcki.

Kot Stanisław.

K., historyk polski, urodził się 22. X. 1885 w Rudzie, pow. ropczyckiego. Studja wyższe odbywał na uniwersytecie lwowskim, gdzie uzyskał doktorat filozofji w 1909 r. W 1920 r. został profesorem historji kultury polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim i zajmował tę katedrę do 1934 r., kiedy katedra została skasowana. K. jest redaktorem wydawnictwa „Bibljoteka Narodowa", poświęconego publikacji arcydzieł piśmiennictwa polskiego i obcego — oraz redaktorem czasopisma naukowo-historycz-nego „Reformacja w Polsce".

Obok pracy naukowej i profesorskiej K. rozwijał również ożywioną działalność polityczną. W latach przedwojennych był członkiem tajnej organizacji młodzieży niepodległościowej „Promień" i redaktorem jej jawnego organu „Promień" w latach 1905 do 1908. Podczas wojny światowej był szefem biura prasowego Departamentu Wojskowego N. K. N. i redaktorem tygodnika „Wiadomości Polskie" oraz zajmował się propagandą na rzecz Legjonów w kraju i zagranicą. Od 1935 r. jest członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego, wiceprezesem zarządu okręgu małopolskiego i członkiem Naczelnego Komitetu Wykonawczego.

Ważniejsze prace: Szkolnictwo parafjal-ne w Małopolsce w XVI—XVIII wieku. Lwów 1912. — Rzeczpospolita Polska w literaturze politycznej Zachodu. Kraków 1919. — Andrzej Frycz Modrzewski. I wydanie Kraków 1919 i H wyd. Kraków 1922. — Historja wychowania. Warszawa 1923 i II wyd. w 2 tomach Lwów 1934. — Skargi Kazania sejmowe. Kraków 1925. — Hugo Grotius a Polska. Kraków 1926. — Ideologja polityczna i społeczna Braci Polskich. Warszawa 1932. — Le mouvement antitrinitaire au XVI et XVII siecles. Paris 1937.

Kotły parowe.

Początek budowy kotłów do wytwarzania pary prężnej łączy się z uruchomieniem pierwszego silnika parowego Watta w r. 1776. Najpierw wyrabiano kotły skrzyniowe miedziane, potem z blachy żelaznej w postaci zbiorników cylindrycznych, następnie zastosowano rury, jako części składowe. Obok kotłów walczakowych powstały kotły pło-mienicowe, lołcomobile, parowozowe i wiele innych konstrukcyj mieszanych, wreszcie kotły oplomkowe, jako zespoły walczaków z rurkami ogrzewancmi od zewnątrz. Dążeniem wytwórców było dostosowanie konstrukcji do różnych warunków pracy tak na lądzie, jak i na morzu, i osiągnięcie coraz wyższych prężności pary przy zwiększeniu bezpieczeństwa. W ostatnich dziesiątkach lat największe rozpowszechnienie znalazły kotły szeregowe o opłomkach pochyłych ustroju Babcock Wilcox, a następnie splotowe o opłomkach stromych typu Stir-linga. Ustroje te pozwalały na podwyższenie prężności do 20 atm. i na budowanie jednostek o bardzo dużej powierzchni ogrzewalnej. W r. 1911 zbudował Wilhelm Schmidt kocioł splotowy i silnik parowy na 60 atm. Pomyślne wyniki pracy tego urządzenia, następnie zbadanie właściwości pary wysokoprężnej, udoskonalenie materjałów i sposobów obróbki utorowały nowe drogi rozwojowe dla napędu parowego. Przy użyciu walczaków bez szwu można było budować kotły opłomkowe, dawnych ustrojów, na ciśnienia ponad 100 atm. Podniesiono zarazem sprawność pracy kotłów i wydajność pary z 1 m²/g. przez budowę wysokich komór ogniskowych i użycie podgrzewaczy wody z rur ciągnionych, przy pozbawieniu wody zasilającej zawartych w niej gazów. Zmniejszoną przez małe walczaki podatność kotłów na zmienny odbiór pary uzupełniono elastycznością palenisk mechanicznych i na pył w^ręglowy. Zwiększenie bezpieczeństwa osiąga się przez umieszczanie walczaków poza obrębem obmurza i działania spalin, co zastosowano w ustrojach Schmidta-Hartmanna, Lófflera, La Monta. Możność szybkiego regulowania natężenia palenisk ośmieliła konstruktorów do budowy kotłów