Magazyn62901

525

LIBERALIZM GOSPODARCZY — LIBERJA

na skutek działania wolnej konkurencji i rynkowego mechanizmu popytu i podaży. Wszelkie zarządzenia państwa, naruszające mechanizm działania rynku i swobodę układania się cen pod działaniem popytu i podaży, są gospodarczo szkodliwe, choćby były wskazane z innych względów, np. dla obrony państwa. Nierówność w gospodarce jest zdaniem liberałów nieunikniona, ale sprawiedliwsza wydaje im się nierówność, wynikająca z ustroju wolnej konkurencji od nierówności, jaką rodzą przywileje i monopole, nieuniknione w systemie interwencjonizmu, opartym na zakazach, kontyngentach, premjach i t. p.

Literatura: Gide f Rist: Historja doktryn ekonomicznych. Warszawa 1920. — John G.: Freihandelslehre und Frei-handelsb&iwgung. „Handwdrterbuch der Staatsuńssenschaften**. Jena 1927. — Krzyianotrahi A.: Moralność współczesna. Kraków 1935. — Mieee: Liberalismus. Jena 1929. — Oncken: Geschichte der Nationalókonomic. Lcipzig 1922. — Studentowic* K.:    Polityka gospodarcza państwa„ War

szawa 1937. — Voigt A.: Volkswirtschafl und Volkswirt-schaftslehre ,,Handwórtcrbuck der Staatswissenschaften". Jena 1928. — Ztceig.: Zmierzch czy odrodzenie liberalizmu. Warszawa 1938. — Tenie; Cztery systemy ckonomji. Kraków 1932. — Tenie: Liberalizm polskiej myśli ekonomicznej. Kraków 1937.

Adam Oberlender.

Łiberja.

L., republika murzyńska w Afryce, położona nad zatoką Gwinejską, między brytyjską kolonją Sierra Leone i francuskiemi posiadłościami: Gwineą i Wybrzeżem Kości Słoniowej — zajmuje obszar o powierzchni 95 400 km³. Jest to kraj w części przybrzeżnej nizinny, w głębi pagórkowaty, w północno-wschodniej zaś części górzysty (do 1 200 m). Przeważną jego część pokrywa pierwotna puszcza tropikalna.

Ze względu na przyrównikowe położenie (między 4°22’ a 8°5o’ szer. geogr. płn.) klimat L. jest bardzo gorący i wilgotny i szczególnie w części nadbrzeżnej b. niezdrowy. Opady na wybrzeżu sięgają 4 500 mm rocznie — ku wschodowi maleją, wszędzie jednak przekraczają 2 000 mm. Średnia temperatura roczna, przy małych amplitudach miesięcznych waha się około 26° C.

Ludność L., ocenianą na około 1 000 000 osób stanowią murzyni, wśród których około 12 000 przypada na potomków „re-patrjantów" — niewolników z Ameryki, którzy byli tego państwa twórcami. Resztę ludności, wyjąwszy nie przekraczającą 100 osób garstkę białych stanowią dzielący się na wiele szczepów, tubylcy. „Cywilizowana" część mieszkańców L. wyznaje religje chrześcijańskie (około 40 000) głównie protestantyzm, część ludności wnętrza kraju wyznaje islam (około 300 000), większość jednakże jest pogańska. Językiem urzędowym L. jest angielski.

Struktura gospodarcza L. jest wybitnie rolnicza, bogactw kopalnych mało dotąd zbadanych i prawdopodobnie niewielkich się nie eksploatuje, a i przemysłu fabrycznego niema tam zupełnie. Ze zbóż największe znaczenie ma ryż (również t. zw. górski) i kukurydza, z innych roślin manjok (spełniający tam rolę naszego ziemniaka), palmy: olejna, kokosowa 1 rafjowa (dostarcza włókna zw. piassawa, stanowiącego ważny artykuł handlu zagranicznego L.), kawa, kakao, kauczuk, bawełna i orzech kola.

W środki komunikacyjne L. jest uboga. Kolei nie posiada zupełnie; dróg we wlaści-wem tego słowa znaczeniu ma niewiele i to tylko w pasie przybrzeżnym — przez wnętrze kraju prowadzą bowiem tylko ścieżki. Komunikacja morska mimo posiadania długiego wybrzeża jest słabo rozwinięta, głównie z przyczyn naturalnych (wybrzeże mało urozmaicone, ujścia rzek zamknięte ławicami, gwałtowne ruchy morza). Dla statków morskich nie jest dostępny nawet główny port i zarazem stolica kraju Monrowia (ok. 6 000 mieszk.).

Handel zagraniczny L. jest deficytowy (w r. 1933 przywóz — 693 tys. dolarów, które są tam walutą urzędową — wywóz 602 tys. doi.). W wywozie dominują: kawa i ziarno palmowe — w przywozie fabrykaty, przedewszystkiem włókiennicze. Wymiana dokonywa się głównie z Niemcami, Anglją i Stanami Zj. Ameryki.

Niepodległość L. datuje się od r. 1847, kiedy to Zgromadzenie Narodowe, wyłonione z grona murzynów „repatrjantów" osiedlanych na wybrzeżu gwinejskiem przez Amerykańskie Tow. Kolonizacyjne (od r. 1816) ogłosiło deklarację niepodległości i konstytucję, wzorowaną na konstytucji St. Zjednoczonych. Organizacja państwa zawsze napotykała i dotąd napotyka na duże trudności, wśród których względy finansowe odgrywają rolę naczelną, brak kapitałów uniemożliwia bowiem najprostsze nawet inwestycje. Dochody państwa, oparte na cłach i podatkach są niewielkie.

To też po bezskutecznych próbach zdobycia pomocy finansowej, rząd dla zdobycia zaufania w międzynarodowych sferach fi-