Magazyn67601

772

LUDNOŚĆ

do b. Królestwa w drugiej połowie XIX stulecia traktujemy obecnie jako wędrówkę wewnętrzną, podczas gdy w warunkach przedwojennych była oua oczywiście emigracją zagranicę.

Niektóre typy wędrówek wewnętrznych różnią się od odpowiednich typów wędrówek międzynarodowych wyłącznie z tego formalnego punktu widzenia, mając charakter bądźto wędrówek zarobkowych, jak wyżej przytoczone przykłady, bądź też wędrówek o typie kolonizacyjnym, jak np. emigracja z Rosji europejskiej do azjatyckiej przed wojną światową (por. p. III, i). Inne rodzaje wędrówek, zasadniczo częściej się zdarzające wśród wędrówek wewnętrznych, przybrały w ostatnich dziesięcioleciach duże rozmiary również jako wędrówki międzynarodowe; wymienić tu można np. wędrówki sezonowe, o których niejednokrotnie wspominaliśmy w p. III, oraz wędrówki „wahadłowe", o których niżej.

Z drugiej strony istnieją typy wędrówek, które mają charakter wewnętrzny zaznaczony bardzo wyraźnie. Najważniejszym rodzajem takich wędrówek i jednocześnie jednym z najbardziej charakterystycznych typów migracyj nowoczesnych, są wędrówki ludności miejskiej do miast.

2. Wędrówki do miast. Niezmiernie szybki wzrost liczebności ludności miejskiej w XIX i XX stuleciu, zarówno bezwzględnej jak i w stosunku do ogółu ludności (ob. p. D, III, 3) odbywał się w przeważającym stopniu kosztem immigracji ze wsi. Niestety, ta kategorja ruchów migracyjnych w nieznacznym tylko stopniu była uchwycona przez statystykę bezpośrednią: dla niewielu tylko miast istnieją dane, najczęściej zresztą fragmentaryczne, o liczbie osób, przybywających do tych miast. Jednakże wystarczające pojęcie o zjawisku mogą dać dane pośrednie, mianowicie dane o miejscu urodzenia mieszkańców miast.

Dla Polski np. dane spisu r. 1921 dają obraz następujący (dla r. 1931 danych brak):

TABL 35 LUDNOŚĆ POLSKI WEDŁUG MIEJSCA URODZENIA

(r. 1921).

Wyszczególnienie	Ludność ogółem	W tern urodzona poza miejscem pobytu w 1921 roku
	w tysiącach osób		w odsetkach
PUska ogółem . . .	25 37^6	7 223	28,6
Ludność wiejska . . Ludność miejska ra-	19030	4 336	22,7
zem....... Ludność miast liczących powyżej 50	6346	2 887	45.7
tys. mieszkańców Powyżej 50 tysięcy mieszkańców bez	2 362	I 170	49.5
m. Warszawy . .	1 425	756	53.i

Tablica ta wykazuje przedewszystkiem olbrzymie rozmiary wędrówek wewnętrznych w czasach nowszych: prawie V* ludności Polski nie mieszkała w r. 1921 w miejscu swego urodzenia. Bardziej szczegółowe dane wykazują, że z tej liczby (28,6%) 10,1% przypada na ludność, urodzoną w innych gminach tego samego powiatu, 9% — w innych powiatach tego samego województwa, 6,7<fo — w innych województwach, wreszcie 3,1% na ludność, urodzoną poza granicami Poljki.

Dalej widzimy, że odsetek ludności, urodzonej poza gminą swego pobytu, jest dla ludności miejskiej dwukrotnie wyższy niż dla ludności wiejskiej, zaś z miast, liczących ponad 50 tys. mieszkańców (po wyłączeniu Warszawy) przekracza połowę ogółu ludności.

W wielkich miastach Europy zachodniej, nie mówiąc już o Ameryce, odsetki ludności napływowej są jeszcze wyższe. Już pod koniec XIX stulecia odsetek ten w Wiedniu wynosił 65,5%, w Paryżu 65%, w Berlinie 57,6%.

Odsetek ludności napływowej w miastach zależy w sposób wyraźny od w ieku ludności, jak to wykazuje poniższe zestawienie:

TABL. 36. ODSETKI LUDNOŚCI NAPŁYWOWEJ W MIASTACH POLSKICH. LICZĄCYCH POWYŻEJ 50 TYS. MIESZKAŃCÓW, WEDŁUG WIEKU.

Wiek w latach	0—9	M ^1 1 0 M	20-29	30—39	40—49	50—59	60 i więcej
Odsetki ludności napływowej ....	18	30	54	62	72	74	74