Magazyn6701

21

NAUKI EKONOMICZNO-ROLNICZE — NAX FERDYNAND JAN

wreszcie ingerencja czynnika państwowego w stosunki rolnicze aż do ostatniego kryzysu była nieznaczna. Przy tego rodzaju stanie rzeczy istniały szczególnie pomyślne warunki dla rozwoju socjologji wsi, a równocześnie dla powstania dyscypliny pod nazwą rural econotnics (ekonomiki rolniczej), która łączy w sobie społeczno- i pry-watno-gospodarcze rozważania.

4. Nauki ekonomiczno-rolnicze w Polsce. Zarówno duża rola, jaką odgrywała u nas nauka niemiecka, jak i treść naszych stosunków rolniczych wytwarzają odpowiednie warunki do powstania z jednej strony polityki agrarnej, z drugiej zaś ekonomiki gospodarstw wiejskich (nazywanej nieraz nieściśle nauką zarządu). Ta ostatnia już ku połowie w. XIX rozwija się należycie dzięki pracom Oczapowskiego i jest nadal rozbudowywana przy ograniczaniu przeważnie jej rozważań do stosunków prywatno-gospodarczych. Rozbudowa ta prowadzi do należytego wykształcenia tego rodzaju jej działów, bardziej lub mniej samodzielnych, jak nauka zarządu sensu stricto, taksacja, rachunkowość i t. d. Musimy zaznaczyć, że odzywają się u nas głosy wskazujące na zasadniczą jedność rozważań społeczno-i prywatno-gospodarczych (Schramm na-przykład). Wobec tego uzasadnienie istniejącego podziału nauk ekonomiczno-rolniczych coraz wyraźniej tkwi nie w podstawach rzekomo organicznej przeciwstawności pomiędzy rozważaniami społeczno- i prywatno-gospodarczemi, lecz w praktycznej dogodności utrzymywania tego rodzaju podziału. Co się tyczy polityki agrarnej, to, jak i w Niemczech, usamodzielniała się ona poprzez politykę ekonomiczną w niezależną dyscyplinę. Dla jej rozbudowy wielkie zasługi położył Z. Ludkiewicz. Dążność do służenia potrzebom rzeczywistości polskiej skłamała go do kładzenia szczególnego nacisku na jej część teleologiczną przy znacznej równocześnie rozbudowie opisu norm prawnych, regulujących istniejące stosunki. Wł. Grabski, pragnąc zadokumentować potrzebę zwrócenia uwagi na treść społeczno-gospodarczych zjawisk i procesów właści-. wych środowisku wiejskiemu, na ich przebieg w projekcji czasu, wreszcie na wyprowadzenie teoretycznych wniosków z badania omawianych zjawisk i procesów, starał się termin „polityka agrarna" zastąpić terminem „nauka o społecznem gospodarstwie agrarnem". Zaznaczmy, że napisał on część historyczną nauki o społecznem gospodarstwie agrarnem. Należy stwierdzić, że dość liczne prace z zakresu historji rolniczej oraz mniej zresztą liczne z zakresu innych dyscyplin pomocniczych do nauk ekonomiczno-rolniczych sprzyjają w Polsce pomyślnemu rozwojowi tych ostatnich. Świadomość, iż nauki te cechuje zarówno u nas jak i w innych krajach szereg braków z punktu widzenia wymogów logicznie skonstruowanego podziału materjału naukowego, przynagliła do szukania dróg, prowadzących do zanalizowania istniejących niedociągnięć oraz do ich usunięcia. Sprawą tą zajmowali się u nas Fierich, Wł. Grabski, Z. Ludkiewicz, Moszczeński, Sowiński, Staniewicz i inni. Jak poprzednio zaznaczyłem, wymogi praktyki, nierównomierność w rozwoju badań naukowych, wreszcie przyzwyczajenie do istniejącego stanu rzeczy hamują jego przebudowę. W szczególności bardzo poważnie utrudnia ją niedostateczny rozwój teoretycznych rozważań zarówno społeczno- jak i prywatno-gospodarczych z zakresu stosunków ekonomiczno-rolniczych.

Literatura : Chalupny E.: Uvod do sociologii. Praha 1926-26. — Fierich J.t Stanowisko nauk rolniczych. Poznań 1934. — Grabski Wl.t Społeczne gospodarstwo agrarne w Polsce. Warszawa 1923. — Hobaon A.s Agricultural economics in Europę. „Encyclopedia of the social Sciences”, New York 1930. — Kome-niecek Ł.r Uvod do vied%eckeho studia zemiedielstci. Praha 1932. — Krejccy D.: Uiconomie agricole dans son ensemble. ,,Czasowe otaxkyⁿzcmiedielskc'\ Praha 1929. — Ludkiewicz Z.t Uwagi ogólne o* nauce o wspolecmem gospodarstwie agrarnem. Warszawa 1936. — Mo»*c*eński St.s Zagadnienia metodolo giczne to ekonomice gospodarstw wiejskich. Poznań 1926. — Schramm W.: Ziemia jako podstawa gospodarstwa wiejskiego. Poznań 1922. — Seedorf W.: Die Landwirtsckaftswissenschaflen und ihr Ausbau. „Deutsche Landwirtschaftliche PresseBerlin 1932. — Seyfert R.: U ber Begriff und Aufgaben der Betriebs-wirtfschaftslehre. Stuttgart 1928. — Słanłetdc* W.i Przedmiot stanowisko w dziedzinie nauk społecznych oraz cele i środki polityki agrarnej. Wilno 1924. — Sowiński M.: Zakres i zadania nauki ekonomji rolniczej. Wilno 1934.—Tillich P.s Das System der Wissenschaften nach Gegenstdnden und Mcthoden. GOtimgen 1923.— Waterstradt Fr.: Systematik und Methodik der LandwirU schaftswissenschaft. Mitteilungen der Deutschep Landwirtachafts-Gesellschaft. Berlin 1909. — Żabko-Po iopoteieę A.t Nauka o społecznem gospodarstwie agrarnem w St. Zjednoczonych Am. P» Warszawa 1931. — Tenia Polityka agrarna jako nauka w Niemczech. Warszawa 1932.

A. Żabko-Potopowicz.

Nax Ferdynand Jan.

N. urodzi! się w Gdańsku ii. IV. 1736 jako syn kapitana milicji gdańskiej. Otrzymał wykształcenie techniczne. Do Warszawy przybył za czasów Augusta III. Tu