Magazyn65601

342

PODZIAŁ WŁADZ — POGRANICZE

niedbując postanowienia, mające na celu zachowanie równowagi władz. Poza tem upatrywali w podziale władz plan rządu, zamiast widzieć w nim tylko system gwarancyj. Konstytucja nie wytrzymała próby życia, doprowadziła do szkodliwego z punktu widzenia jedności, mocy i sprawności rządu przerostu parlamentaryzmu i została zastąpiona przez konstytucję z 23. IV. 1935. Ustrój stworzony konstytucją kwietniową cechuje uwzględnienie funkcji inicjującej i jednoczącej, powierzonej Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz premjerowi, podporządkowanie naczelnych organów państwowych w liczbie sześciu Prezydentowi, jako organowi zwierzchniemu, odebranie izbom ustawodawczym monopolu prawodawstwa. Konstytucja z 1935 porzuca wprawdzie trójpodział władz, ale nie zrywa z zasadą, na której opiera się teorja Montesąuieu. Nietylko przeprowadzony jest precyzyjnie rozdział organów i funkcyj państwowych i ograniczony zakres ich kompetencyj, ale co więcej przewidziane są skuteczne środki celem zachowania równowagi ustrojowej. Konstytucja kwietniowa zdaje się łączyć istotne założenia podziału władz z jednością, niezbędną dla sprawnego funkcjonowania ustroju państwowego. Konstytucja kwietniowa zdaje się urzeczywistniać myśl, zawartą w odnoszącym się do ustroju państwowego aforyzmie S i e y e s’a: „Sama tylko jedność jest despotyzmem, sam tylko podział jest anarchją; podział z jednością zapewnia bezpieczeństwo społeczne".

Literatura: Carrć do Malberg: Thóorie głnirale de l'Etat. Parit 1920. — Ehrliehs Podział władz i rozdział władzy. „Przegląd prawa i administracji”. Lwów 1921. — HamłUan_f Jay, Ma-dioom The Federalist. (2 wyd. 1787-8). New York 1901. — IIutnę: Essayt. (1 wyd. 1741). London 1822. — Lochę: Two Treałise* on Ciril Gowmment. (1 wyd. 1690). London 1924. — Mtmtcmjuiew O duchu praw. (Tłom. Boy-Żeleński). Warszawa 1927. — Saint Oironm: Sśparalion des pouwirt. Paris 1881. — Wachiowoki: Bząd prezydencjalny w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Lwów 1936.

Zenon Wachlawskł.

Pogranicze.

Pogranicze jest ze stanowiska państwowego ważną i specjalną częścią obszaru państwa, a to tak ze względu na obrót handlowy, komunikacyjny i personalny z państwem są-siedniem, jak również pod kątem widzenia bezpieczeństwa i obrony. Co do tego ostatniego, to zwłaszcza doświadczenia wojny światowej były wielce pouczające i wpłynęły na znane obecnie prawne normowanie sprawy pogranicza. Według przepisów, obowiązujących w Polsce, dzieli się pogranicze na trzy części: i) Pas drogi granicznej jest szeroki najwyżej na 15 metrów od linji granicznej, którą jest linja, oddzielająca tery tor jum Polski od innych tery tor j ów względnie od morza pełnego, a uwidoczniona w terenie; służy on straży, pełniącej ochronę granic, za drogę obchodową. 2) Strefa nadgraniczna rozciąga się zasadniczo na 2 km, ale z powodów terenowych może jej szerokość być na pewnych odcinkach mniejsza lub większa. Mogą być w jej obrębie zaprowadzone ograniczenia ruchu i pobytu osób oraz posiadania broni, obostrzenia meldunkowe i t. p., a nadto ograniczenia rzeczowe: i tak do budynków nowych i przebudowywania starych budowli oraz do wszelkich trwałych urządzeń wymaga się (poza zwykłem staraniem się o konsens budowlany według prawa budowlanego) uprzedniej zgody starostwa, przy budowlach zaś wodnych na wodach granicznych zezwolenia wojewody. Nieruchomości tam położone i potrzebne dla ochrony granicy mogą być wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa. Właściciele i posiadacze gruntów nie mogą w związku z utrzymaniem granicy zabronić wstępu oraz potrzebnych urządzeń. Władze mogą zarządzić wyrąb lasów w pasie 1 km od linji granicznej. 3) Pas graniczny jest szeroki na 30 km, przyczem jednak graniczne powiaty wchodzą zawsze w całości. Właściwy starosta może zakazać tam pobytu osobom, ukaranym za działalność przeciw-państwową, przemytnictwo lub za przekroczenie przepisów o granicach państwowych na przeciąg 1—3, a za szpiegostwo na 10 lat. Cudzoziemcom wolno tylko za zezwoleniem wojewody nabywać, dzierżawić i sprawować zarząd nieruchomości, wykonywać handel i przemysł oraz kierować robotami i przedsiębiorstwami. W powyższym zakresie mogą być wydane ograniczenia także w stosunku do obywateli polskich. Ponadto tylko za zezwoleniem Ministra Spraw Wewnętrznych, wydawanem w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych, mogą cudzoziemcy oraz osoby prawne cudzoziemskie i takie krajowe, których zarząd jest cudzoziemski, nabywać nieruchomości w drodze aktów prawnych między żyjącymi i zatrzymywać własność nieruchomą, nabytą w drodze spadkobrania, o ileby obdarzony nie był zarazem