Magazyn67901

365

POLITYKA GOSPODARCZA

kom. Wartość jednak i skuteczność ich polityki zależeć musi zawsze od należytej oceny przez nich konkretnych warunków społecznych i gospodarczych oraz od trafnego wyboru celu i środków działania. Ideałem polityka gospodarczego będzie zawsze harmonijne połączenie wiedzy, doświadczenia, rozwagi, obserwacji, intuicji i woli, skoordynowanych i przepojonych uczuciem i ideałami służby społecznej.

3. T. zw. nauka polityki ekonomicznej. Zgodnie z wyżej omówionemi względami metodologicznemi światowa nauka ekonomiki traktuje praktyczne, stosowane zagadnienia ekonomiczne w ogólnym wykładzie ekonomiki, łącząc z tern nieraz pewne wskazania i postulaty dla polityki państwowej. Są one jednakże traktowane jako wyraz osobistych przekonań danego autora, mniej lub więcej słusznych, zależnie od stopnia jego doświadczenia i znajomości warunków konkretnych, nie uchodzą zaś za uniwersalne, powszechne normy, stanowiące istotę i rezultat objektywny i naukowy ekonomiki. W jednym wykładzie trudno jest objąć równocześnie powszechne, ogólne cechy zjawisk gospodarczych, jak i te ich cechy i formy, z jakiemi się pojawiają w różnych warunkach miejsca i czasu, co powoduje mniej lub bardziej silne tery tor jalne i okresowe różnice prawidłowości w nich występujących. Przeto dość powszechnie obecnie ze względów poznawczych i dydaktycznych rozróżnia się i oddziela od siebie wykład ogólnych zasad ekonomiki od wykładu i szczegółowej analizy zjawisk gospodarczych w konkretnych ich przejawach w warunkach pewnego czasu i miejsca. Pierwszą tę część można nazwać ekonomiką ogólną, drugą zaś ekonomiką szczegółową, przyczem nazwy te, jak i podział, mają już za sobą dużą tradycję (Roscher, Schmoller, Col-s o n); mniej poręczne i celowe są tu czasem używane nazwy ekonomiki czystej i stosowanej. Pierwsza z nich daje pogląd ogólny na zjawiska gospodarcze, operuje też założeniami ogólnemi, dość powszechnemi, jest więc dość abstrakcyjna. Druga natomiast może bardziej konkretyzować założenia, uwzględniać warunki danej epoki i danego społeczeństwa, a więc i działalność państwa w dziedzinie gospodarczej, czyli jego politykę gospodarczą, łącząc z tern pewne wskazania, oparte na przekonaniach i doświadczeniu danego autora. Obie te części są z istoty rzeczy teoretyczne, druga jednak z nich może w wyższym stopniu uwzględniać opis indywidualizujący; dzieli się ją zwykle, według rodzaju obejmowanej dziedziny życia gospodarczego, na ekonomikę szczegółową rolnictwa, przemysłu, handlu, transportu, kredytu czyli bankowości, ubezpieczeń, stosunków społecznych. — W tym jedynie uzasadnionym sposobie postępowania wyjątek stanowi ogół nauki niemieckiej, która podzieliła ekonomikę na dwie oddzielne nauki: ekonomja teoretyczna (Volkswirtschafłslehre, Nationaloekonotnie) i polityka ekonomiczna (Volkswirtschafts-politik). Naśladowały ją kraje, będące pod wpływem nauki niemieckiej, a więc wschodnie i południowo-wschodnie Europy, między niemi zaś również po 1870 i nauka polska. Stan ten utrzymuje się dotychczas, mimo że podział ten nietylko nie ma żadnego uzasadnienia, lecz powstał nawet w sposób zupełnie przypadkowy. Mianowicie na uniwersytetach niemieckich w w. XVIII były wykładane nauki państwowe (Staatswissen-schaften), w jednej części których kameraliści niemieccy dawali wykład prawa administracyjnego, regulującego stosunki gospodarcze, połączony z pewnym opisem staty-styczno-gospodarczym świata i Niemiec oraz nawet z pewnemi wiadomościami technicznemu Gdy doszedł do nich system naukowy ekonomiki Smitha, zaczęli go wykładać, lecz w związku z dotychczasowym wykładem o stosunkach gospodarczych, jako część wstępną i ogólną tego ostatniego. Idąc za tą praktyką, Fr. Skarbek, wychowanek uniwersytetów niemieckich, w wykładach swych zastosował ten system i wydając w 1820 swe „Gospodarstwo narodowe", rozdzielił je na dwie odrębne części: „Elementarne zasady gospodarstwa narodowego" i „Gospodarstwo narodowe zastosowane, czyli nauka administracji". W ten sposób rzecz została jasno postawiona, odróżniając słusznie od siebie ekonomikę i naukę prawa administracyjnego gospodarczego. Z podobnych powodów w 1826 K. H. R a u podzielił swój „Lehrbuch der politischen Oeko-nomie" na: ,,Volkswirtschaftslehre“, „Volks-wirtschaftspolitik" i „Finanzwissenschaft". Pod „Volkswirtschaftspolitik“ jednak wyraźnie rozumiał i omawiał prawo administracyjne gospodarcze, nazywając tę naukę nawet nieraz w tekście „Wirtschaftspolizei".