Magazyn6F801

450

POLSKA

1824 roku sejm poznański. Składał się on z pięćdziesięciu członków, a mianowicie: 4 magnatów (Radziwiłł, Sułkowski, Raczyński, Thurn-Taxis), 22 posłów od stanu rycerskiego, 16 delegatów miast i 8 delegatów gmin wiejskich. Członkowie sejmu byli obieralni, lecz bierny i czynny cenzus wyborczy był bardzo wysoki i sprawiał, że dwa niższe stany reprezentowane były przeważnie przez żywioł niemiecki. Posiedzenia odbywały się przy drzwiach zamkniętych, marszałkiem mógł być obrany wyłącznie dawny poseł stanu rycerskiego, jemu też przysługiwało prawo mianowania komisji sejmowych. Rozwój prac sejmu nie mógł nigdy przybrać pożądanego tempa, gdyż wszystkie ważniejsze uchwały zapadały kwalifikowaną większością głosów. Mimo, że kompetencje sejmu poznańskiego były bardzo ograniczone, to jednak odgrywał on, w przeciwieństwie do sejmu galicyjskiego, rolę aktywną.

Otwarcie pierwszego sejmu Wielkiego Księstwa Poznańskiego nastąpiło dopiero dnia 21. X. 1827.

8. Powstanie listopadowe. Po śmierci Aleksandra rozeszła się wiadomość, że na tronie rosyjskim zasiądzie, mimo rezygnacji na rzecz młodszego brata, wielki książę Konstanty. Jednakże wbrew tym pogłoskom, po krótkiem, lecz burzliwem bezkrólewiu, objął rządy Mikołaj. Dnia 25. XII. 1825 wydał on do Polaków manifest, w którym oświadczył, że kontynuować będzie politykę swego poprzednika i przysięgał, że ustawy konstytucyjnej wiernie dochowa.

Wkrótce okazało się jak czczemi frazesami były te zobowiązania. Skrajnie reakcyjne tendencje Mikołaja znalazły wyraz, gdy wskutek zeznań dekabrystów, wypłynęła sprawa Towarzystwa Patrjotycznego. Car zarządził bezwzględne ściganie osób podejrzanych o udział w tajnych związkach. Dokonano masowych aresztowań, wszyscy główni działacze Towarzystwa Patrjotycznego zostali ujęci. Reskryptem z 19. II. 1826 została powołana komisja śledcza, złożona z pięciu Polaków i pięciu Rosjan, pod przewodnictwem prezesa senatu Stanisława Zamoyskiego. Komisja ta postanowiła poddać pod sąd: Sołtyka, Krzyżanowskiego, ks. Dembka, Grzymałę, Majewskiego, Plichtę, Załuskiego i Zabłockiego. Do rozpatrzenia sprawy powołano Sąd Sejmowy, którego prezesem mianowano wojewodę Piotra Bielińskiego.

Sąd sejmowy zajął odważne i pełne godności stanowisko. Przedewszystkiem nie uznał on kompetencji mieszanej komisji śledczej, jako sprzecznej z konstytucją i, przechodząc do porządku nad wynikiem jej prac, wyłonił delegację indagacyjną, złożoną z pięciu senatorów, sam zaś zawiesił posiedzenie do chwili ukończenia indagacji. Obrady sądu wznowione zostały po przeszło półrocznej przerwie i prowadzone były sumiennie, oraz ściśle według przepisów prawnych. Wyrok zapadł 22. V. 1828. Wszyst-kiemi głosami przeciw jednemu — Wincentego Krasińskiego — Sąd Sejmowy orzekł, że „Towarzystwo tajne... nie było konspiracją, mającą na celu spełnienie zbrodni stanu.Krzyżanowskiego za niedonie-sienie o spisku dekabrystów skazano na trzy lata i trzy miesiące więzienia, ks. Dembka, Grzymałę, Majewskiego, Plichtę — na trzy miesiące więzienia, Soltyka, Zabłockiego i Załuskiego uniewinniono. W rok niemal po wydaniu wyroku, dnia 9. III. 1829 car Mikołaj wyrok zatwierdził, a Sądowi Sejmowemu udzielił ostrej nagany.

Dążąc jednakże do pozyskania sobie Królestwa wobec naprężonej sytuacji politycznej w Europie, postanowił Mikołaj odbyć w Warszawie koronację. Dnia 17. IV. 1S29 wydał uniwersał koronacyjny, a w miesiąc potem zjechał do Warszawy i koronował się na Zamku królewskim, poczem w katedrze św. Jana zaprzysiągł konstytucję.

Zgodnie z zapowiedzią zwołał Mikołaj sejm na dzień 28. V, 1830. Otwierając obrady, wzywał izby do przyjęcia projektów rządowych, lecz kwestję rozszerzenia granic Królestwa skrupulatnie pomijał. Sejm nie rozpatrywał żadnych spraw natury zasadniczej. Uchwalono mało znaczącą nowelę do prawa hipotecznego, podatek na wystawienie pomnika Aleksandra I-go; odrzucono stanowczą większością projekty nowelizacji kodeksu cywilnego i prawa małżeńskiego. Działalność rządu poddana została surowej krytyce. Wśród petycyj sejmowych znalazła się prośba o zniesienie Artykułu Dodatkowego, o ułaskawienie Łukasińskiego i t. p.

Ruch rewolucyjny na zachodzie Europy oraz niepomyślna wojna Rosji z Turcją i tarcia wewnętrzne zrodziły ideę walki z caratem w obronie politycznego bytu. Z inicjatywą czynu wystąpiła młodzież. Grupa wychowanków Szkoły Podchorążych piechoty zebrała się dnia 28. XII. 1828