Magazyn6
5801

450

BILANS HANDLOWY I PŁATNICZY

W tym wypadku rozpatruje się bilans zadłużenia i wierzytelności kraju i zagranicy, przyczem można rozróżniać krótkoterminowe i długoterminowe długi i wierzytelności.

e)    Można wreszcie rozumieć pod pojęciem bilansu płatniczego przeciwstawienie podaży i popytu na rynku dewiz. Przy określeniu stopy wymiennej między pieniędzmi dwóch krajów chodzi nietylko o spłacone czy odraczane należności i zobowiązania, albo też o stwierdzenie rozmiaru rzeczywiście dokonanych wypłat; chodzi tu raczej przede-wszystkiem o określenie motywów skłaniających do zawarcia tranzakcyj wymiennych po takim lub innym kursie, a więc chodzi

0    ogół warunków, wpływających na grę podaży i popytu.

f)    Nakoniec pod pojęciem bilansu płatniczego rozumieć można także zestawienie ogółu bieżących zobowiązań

1    należności danego kraju w stosunku do zagranicy t. zn., oczywiście jak i w poprzednio omówionych określeniach, zobowiązań i należności spowodowanych obrotem towarów, usług i kapitałów. Gdy bieżące zobowiązania kraju z tytułu tych trzech grup obrotu przewyższają jego należności z tych samych powodów mówi się w tym sensie o biernym bilansie płatniczym. Ponieważ bilans płatniczy musi być wyrównany, więc pasywne jego saldo w sensie dopiero co oznaczonym, jest i musi być wyrównane przez aktywne saldo kredytowe.

6. Tendencja wyrównawcza bilansu płatniczego. Już z treści określeń pojęcia bilansu płatniczego wynika, że zobowiązania i należności objęte bilansem płatniczym równoważą się, czyli bilansują. Tylko wyjątkowo, w pewnem ściśle określonem ujęciu pojęcia bilansu płatniczego można mówić, jak było wskazane, o jego bierności czy też aktywności. Tendencja do wyrównania należności i zobowiązań w bilansie płatniczym występuje pod wpływem procesu międzynarodowej wymiany oraz ruchu kapitałów pieniężnych, działających wyrównawczo. Tę tendencję sił ekonomicznych działających wyrównawczo tłumaczy klasyczna teorja o automatycznem wyrównaniu bilansu płatniczego w następujący sposób. Gdy w dwóch krajach pozostających z sobą w stosunkach wymiany, a posiadających pieniądz złoty, tak ułożą się stosunki, iż na rynku jednego z nich poziom cen będzie wyższy niż na rynku drugiego, to będzie to oznaczać (oczywiście przy założeniu wolnej wymiany) nadwyżkę przywozu towarów. Wyrównanie zobowiązania za nadwyżkę importu nastąpi przez odpływ złota z kraju z wysokim poziomem cen. Odpływ złota oznacza skurczenie ilości środków obiegu pieniężnego, działające deflacyjnie, czyli zniżkowo na ceny. Zniżka cen będzie ułatwiać eksport, a utrudni import. W ten sposób automatycznie nastąpi wyrównanie. Ten uproszczony szemat przebiegu zjawisk odbiega oczywiście od nieskończenie bardziej skomplikowanej rzeczywistości, jednak wyjaśnia tendencję, która się zawsze ujawnia w grze sił gospodarczych. Z reguły tendencja wyrównawcza bilansu płatniczego ujawnia się w warunkach bardziej skomplikowanych na skutek ruchu kapitałów i stosunków kredytowych między poszczególnemi krajami. Gdy złoto z kraju odpływa na pokrycie należności za nadwyżkę przywozu, musi być podniesiona stopa dyskontowa. Podniesienie stopy od dyskonta ściąga krótkoterminowe kapitały zagraniczne, chcące skorzystać z wyższego oprocentowania. Przypływ kapitałów ponadto może mieć także miejsce w tym wypadku dlatego, że wyższa stopa dyskontowa powoduje z reguły obniżkę kursu krajowych papierów procentowych, w których w ten sposób lokata staje się korzystniejszą. Oczywiście, przy tern rozumowaniu przyjmuje się. że istnieją nieodzowne warunki zaufania, nie stające na przeszkodzie w lokowaniu przez obcokrajowców swych kapitałów w zagranicznych papierach wartościowych. Wysoka stopią procentowa oznacza oczywiście drożyznę kredytu, powoduje zatem wyprzedaż towarów, także zagranicę, ograniczenie rozmiarów wytwórczości, zmniejszenie krajowego spożycia, a stąd wpiływa zniżkowo na rozmiary przywozu towarów z zagranicy, a zwyżkowo na rozmiar wywozu zagranicę. Wszystko to, w rezultacie musi doprowadzić do wyrównania bilansu płatniczego. Zresztą, trzeba tu zaraz dodać, że przesyłki złota nawet w krajach ze złotą walutą, mają miejsce w wyjątkowych tylko wypadkach i bardzo rzadko, ponieważ nie kalkulują się, są za drogie. Należności za nadwyżki importu i inne zobowiązania przekazywane są w dewizach dotąd, dokąd kursy dewiz nie osiągną t. zw. punktów