Magazyn6
5601

448

BILANS HANDLOWY I PŁATNICZY

z tych powodów mogą przewyższać salda ujemne i czynne obrotu towarowego. Krytyka teorji o korzystnym bilansie handlowym, nawiązując do powyższego, może powołać się skutecznie na fakty zaczerpnięte z życia, a oparte na danych statystyki. Dane te wskazują, że kraje bogate jak np. Anglja, Francja, Niemcy, Holandja i Bel-gja, Japonja (od 1896 r.) miały zarówno przed wojną jak po wojnie przez okres całych dziesięcioleci bierny bilans handlowy, natomiast kraje zaliczane do stosunkowo biednych, jak np. Rosja, Rumunja, Hiszpa-nja, Meksyk i w. in. miały bilans handlowy czynny. Bierność zatem bilansu handlowego nie oznaczała stanu ubożenia, nie był też czynny bilans handlowy oznaką ,.korzyści" krajów ubogich, względnie zacofanych gospodarczo. Wytłumaczenie tego stanu rzeczy tak sprzecznego z wyobrażeniami merkantylistów o znaczeniu czynnego bilansu handlowego znajduje wytłumaczenie w niewidocznych pozycjach obrotów gospodarczych z zagranicą. Kraje bogate były krajami wierzycieli z tytułu przede-wszystkiein eksportu kapitałów 1 w nadwyżce importu towarów inkasowały należności za spłatę procentów i rat amortyzacyjnych. Naodwrót, kraje biedne i zadłużone, zmuszone były spłacać nadwyżkę eksportu towarów, zaciągnięte kredyty, procenty, prowizje, etc.

3. Wartość poznawcza bilansu handlowego. W wymianie zagranicznej, podobnie jak w wewnętrznej, pieniądz jest tylko pośrednikiem. W rzeczywistości zatem zapłata za towary, kredyty, usługi i świadczenia następuje w towarach. Jeżeli jakiś kraj przez dłuższy okres czasu wykazuje nadwyżkę wartości wywozu, to nie oznacza to nic innego, jak konieczność dokonywania przez ten eksport towarów zapłaty zobowiązań z wymienionych wyżej tytułów. Z tego powodu upatrywanie w ukształtowaniu bilansu handlowego oznak, według których możnaby sądzić o korzystnym lub niekorzystnym rozwoju życia gospodarczego danego kraju, czy o korzystnym lub niekorzystnym układzie stosunków gospodarczych z zagranicą, albo o dodatnim czy ujemnym jego wpływie na stosunki pieniężne kraju, jest błędem, polegającym na nieporozumieniu, które wyżej wyjaśnione zostało. Bilans handlowy jest jednym, ale tylko jednym z wielu przyczynków, na których można oprzeć taki sąd w powyższych zagadnieniach. Wartość poznawcza bilansu handlowego ograniczona być musi zatem do znacznie węższego kręgu. Dane, które obrazują nam obroty towarowe kraju z zagranicą, przedstawiają nam jedynie strukturę przywozu i wywozu towarów. Gdy ją badamy przez dłuższą ilość lat, może to pozwolić na pouczające wnioski

0    ewolucji kierunków i wartości handlu zagranicznego. O pomyślnym rozwoju gospodarczym kraju układ bilansu handlowego nic nie może nam powiedzieć. W ten sposób aktywny bilans handlowy może być znamieniem nędzy, pasywny — dobrobytu

1    naodwrót.

4. Bilans handlowy Polski i niektórych krajów obcych. Bilans handlowy Polski za okres dziesięciu lat 1925—1934 zawiera następujące zestawienie wartości przywozu i wywozu towarów z obszaru celnego Polski (obejmującego również W. M. Gdańsk):

Rok	W miljonacb złotych
	przywóz	wywóz	saldo
1925	2 755	2 188	—567
1926	1539	2 246	+ 707
1927	2 892	2 515	—377
1928	3 362	2 508	—854
1929	3 in	2 813	—298
1930	2 246	2 433	+187
1931	1468	I 879	+ 411
1932	862	I 084	+ 222
1933	827	900	+ 133
1934	799	975	+ 176
1935 (do wrześn).	561	596	+ 35

Uzupełnieniem porównawczem dla bilansu handlowego Polski będzie poniższa tabelka i zawierająca dane o bilansie handlowym kilku państw, przeliczone na miljardy złotych:

Rok	Miljardy złotych
	przywóz	wywóz	saldo
Anglja . . . 1928	46,6	3F4	—15.2
1932	20,4	ii,4	— 9.0
1933	18.6	10,8	— 7.8
1934	18.3	10.6	— 7,7
Francja . . 1928	18.7	18,2	— 0.5
1932	10,4	6,9	— 3.5
1933	9.9	6.4	— 3.5
1934	8.1	6,2	1— 1.9