Magazyn6801

56

wane, wewnątrz białe i twarde, a spodem porosłe ogrubniini korzeniami włóknistymi. Liście szablaste, blado-zielone, rao-drawo nabiegłe, nieco krótsze od głąbika. Głąbik zwykle 3kwiatowy. Pochwice tępe, brzuchato-łódkowate, spodem zielone, brzegiem zeschłe, błoniaste i brudne, z których górna 2kwiatowa. Kwiaty wielkie, bezszypułkowe, wonne, białe; łatki tępe, od dołu żółto żyłkowane, zewnętrzne z brodą żółtą a wewnętrzne nieco wgięte z brzegiem odwiniętym i cokolwiek pofałdowanym; rurka dłuższa od jajnika. Jajnik kró-sowany; szyjka zrosła z rurką; łatki znamionowe białe, wrębne, karbowane. Torebka długodzióba, lekko - 3scienna.— Ojczyzną jego Europa południowa, a powszechnym miejscem uprawy wszelkie ogrody; gdzie kwitnie strojnie w maju.

KłąT5 oczyszczony jako kor z cii fiołkowy lub koaafcowy wero-neii-ki— radix Ireos v. Iridis florentinae veronen»is, milój woni fiołków wzrastującśj w stanie suchym, smaku gorzkawego i klóisto-mączastego,— w stanie świóżym działa pobudzająco wszelkie wydzieliny a nawet wznieca nudności, sncby zaś lekko pobudza i rozpuszcza zgęsly śluz: 1 z tego tśż tytułu dawniój miał więcój zastósowania lókarskiego zwłaszcza w cierpieniach płucowych niż dziś; bo toraz służy tylko do robienia sztucznego syrupu fiołkowego i do obsypywania pigułek: zewnętrznie zaś używają go do żucia przy zębowaniu, do czyszczenia zębów, do robienia gałek źródełkowych, do proszków na włosy i otrąbek do mycia,— a wcióra-ny proszek w policzki, wywołuje rumieniec zastępując rumienidło.

Gat. 2. K. blady [I. pallida Lam.]. Hay. 12. t. 3. — KłąB jak w poprzedzającym ale dużo grubszy, a członki jego mocno skupione. Głąbik wielokwiatowy, 3 — 5' wysoki, gruby, górą nieco pogięty, i rozgałęziony. Liście w gęstej darni, niższe od głąbika, ale szórsze niż w słowieńskim. Pochwice białe, prawie - przejźrzyste, jeszcze przed rozkwitnie-niem zeschłe. Kwiaty blado-fiołkowe, parzyste, bardzo wonne, górne bez- a dolne krótko - szypulkowe; łatki wszystkie prawie-tożbarwne,— dólne odgięte, całe, okrągławo-łopatko-wate, z brodą'żółtą,— górne zaś ku sobie pochyłe i wykrojone; rurka długości jajnika. Słupek barwy łatek górnych, a jego łateczki wzniesione, podłużne, kończyste, wrębne, nieco karbowane. Torebka podłużna, tępa, słabo-3graniasta, 3row-kowa.— Pospolity we Włoszech i Grecyi, a u nas dość zwykły w ogrodach; gdzie kwitnie w maju.

On właściwie dostarcza korzenia fiołkowego liworneiiekie-go— r. Ireos florentinae liyornensis; który jako większy i moo-niój wonny, we Francyi więcój bywaużywany od wcronctfakiego: wszelako zastósowanie i skutki jego też same.

Gat. 3. K. niemiecki (I. germanica Lin.]. Hay. 12. I. 2. — Kłąb podobny innym, tylko zewnątrz ciemnićjszy a miększy. Głąbik 2 ’/₃—3' wysoki, obły lub lekko śeiśniony, 3-5-kwiatowy, modrawo-zielony wraz z liśćmi, lecz od nich wyższy. Liście szablaste, szerokie. Pochwice lkwiatowe,— zewnętrzne zielone w brzegu błoniaste, wewnętrzne zeschłe i