Magazyn66401

AJENCYJNA UMOWA-AJENT — AJENT OKRĘTOWY

Ajent okrętowy.

Ajent okrętowy jest przedstawicielem przedsiębiorcy okrętowego (armatora), sprawującym w porcie morskim swe czynności na zasadzie stałego mandatu, otrzymanego od tegoż przedsiębiorcy. Działa On jako zastępca swego mocodawcy, wobec czego wszelkie zobowiązania, wynikające z wykonania zleconych mu czynności, wiążą bezpośrednio przedsiębiorcę okrętowego. W za-i<res jego obowiązków wchodzi z reguły załatwianie wszystkich czynności, związanych z odprawą, czyli t. zw. klarowaniem (clea-rance) statku, przyjeżdżającego do portu i wyjeżdżającego z portu, oraz zawieranie umów przewozowych i wystawianie dowo-

rych wykonanie nastąpiło już po jej rozwiązaniu.

5. Obliczenie i wypłata prowizji. Ustawa nakazuje dokonanie obliczenia i wypłaty należności ajenta co trzy miesiące z końcem kwartału kalendarzowego. Wypłata winna nastąpić natychmiast po dokonaniu obliczenia; z tą też chwilą należność ajenta staje się wymagalną. — Obowiązek obliczenia prowizji z zasady obciąża dającego polecenie; w szczególności, jeżeli ten ostatni jest kupcem rejestrowym, mającym ustawowy obowiązek prowadzenia prawidłowej rachunkowości kupieckiej — prawo nakłada nań jeszcze dodatkowo obowiązek doręczenia swemu ajentowi wyciągu z ksiąg handlowych. Dający polecenie, będący kupcem nierej estrowym — obowiązany jest również do powyższego, o ile księgi prowadzi, w przeciwnym bowiem przypadku od obowiązku tego winien być zwolniony. — Wyciąg z ksiąg obejmuje zestawienie i wyliczenie wszystkich tranzakcyj, przy których przeprowadzeniu ajent brał udział i od których należy mu się prowizja. Odmowa przedstawienia wyciągu spowodować może ingerencję sądową przez zezwolenie ajentowi na przejrzenie ksiąg handlowych dającego polecenie w całej rozciągłości bezpośrednio lub przez osobę męża zaufania. W przypadku rozwiązania umowy ajencyjnej przed końcem okresu kwartału kalendarzowego, powyższe obliczenie i wypłata dokonane być winny niezwłocznie wraz z rozwiązaniem umowy' (art. 578 K. H.).

VI. Przywilej ajenta.

Na zabezpieczenie roszczeń ajenta o prowizję, o zwrot wydatków i kosztów (jeżeli mu się należą) oraz zwrot zaliczek, udzielonych dającemu polecenie przez ajenta, ajentowi służy prawo zastawu na rzeczach ruchomych i papierach wartościowych dającego polecenie, które otrzymał w związku z umową ajencyjną, dopóki znajdują się u niego lub u osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki może niemi rozporządzać zapomocą papierów towarowych (art. 580 K. H.) Z mocy powyższego uprawnienia, ajent zyskuje pewne gwarancje zabezpieczające jego roszczenia, wyżej limitatywnie wyliczone. Natomiast na zabezpieczenie innych, w ustawie niewymienionych roszczeń — ajent nie posiada powyższego prawa zastawu. Oprócz ustawowego prawa zastawu dopuszczalne jest także istnienie umownego prawa zastawu, uzależnionego od woli kontrahentów' umowy ajencyjnej; obowiązywać wtedy będą przepisy o ustanowieniu prawa zastawu zawarte w Kodeksie Handlowym w' art. 507 i nast. — Zwrócić należy uwagę, iż ustawowe praw^ro zastawu służy nietylko roszczeniom powstałym w związku z powstaniem określonej tranzakcji ajencyjnej, lecz wo-góle z tranzakcyj tych wypływających, a obejmuje rzeczy nietylko w związku z określoną tranzakcją — lecz w wyniku umowy ajencyjnej wogóle otrzymane. Z mocy przepisu art. 515 K. H. przy wykonaniu i realizowaniu prawa zastawu zarówno umownego, jak i ustawowego, będącego przywilejem ajenta, stosuje się odpowiednio przepisy art. 508—514 K. H., traktujące o zasadach zastawu handlowego.

Literatura: Af. Allerhand; Kodek, Handlowy. {Komentarz, etr. 844 i n. Lwów 1935.— O. Buber: Uwagi do „Umowy ajencyjnej”, 'Prz. Pr. Handl. 1934. — Z. Fenlchelt Ajent handlowy a pracownik handlowy. Prz. Pr. Handl_m 1930. — Tenie: Umowa o pośrednictwo, „Glos Prawa". 1933.— TenŁa Ajent, pośrednik i pełnomocnik handlowy według Kodeksu Handlowego i zobowiązań. Prz. Pr. Handl. 1934.— M. Prydet Projekt ustawy o ajentach handlowych. Prz. Pr. Handl. 1926. — J. Namiłkietoic*: Ajent. Encykl. Podr. Prawa Prywatnego, tom I. — Tenie: Ajencyjna umowa. Encyklopedia Podr. Prawa Prywatnego, tom I, suplement, — Tenie: Kodeks Handlowy, Komentarz, tom II., str. 145 i n. (tamie obacz literaturę polską i zagraniczną omawianego przedmiotu). Warszatoa 1935. ■—■ T. Perl: Umowa ajencyjna. Warszawa 1935. — B. Rosensztadt: Umowa ajencyjna. Prz. Pr. Handl. 1934. — T. Rzepecki: Przepisy polskiego kodeksu handlowego, dotyczące podróiujących, ajentów i przedstawicieli handlowych. Poznań 1934, oraz Komentarze do nowego poU skiego Kodeksu Handlowego.

Adam Daniel Szczygielski.