Magazyn6
5701

49

AJENCYJNA UMOWA-AJENT

nienia, na domniemaniu tern oparte, służyć mogą ajentowi tylko w związku z tranzak-cjami, przez n.cgo bezpośrednio za-wartemi; nie może więc ajent przyjmować oświadczeń ze strony osoby trzeciej, skierowanych nawet ku osobie jego zleceniodawcy, gdy on sam w tranzakcji nie brał udziaiu. Powyższe domniemanie opiera się w założeniu na zasadzie bezpieczeństwa obrotu i ma na celu ochronę osoby trzeciej, wstępującej w stosunki handlowe z ajentem; zrozumiałe jest, iż wobec umownego charakteru stosunku ajenta do dającego zlecenie — domniemanie powyższe nie może mieć zastosowania, a skutki działania ajenta uregulowane będą bądź przepisem art. 570 K. H. w przypadku jx>siadania wyraźnego pełnomocnictwa, bądź też w braku takiego pełnomocnictwa — przepisem art. 573 K. H., stanowiącym, iż jeżeli ajent, nie posiadający pełnomocnictwa, lub przekraczający jego granice, zawiera umowę w imieniu dającego polecenie, umowę uważa się za potwierdzoną, jeżeli dający polecenie bezzwłocznie po otrzymaniu wiadomości o zawarciu umowy nie oświadczy osobie trzeciej, że umowy nie potwierdza. Powyższy bowiem przepis stoi na straży zarówno interesów osoby trzeciej, jak i osoby dającej polecenie w przypadkach, gdy ajent występuje jako „falsus procurator", uzależniając ważność działania ajenta od późniejszego potwierdzenia (ratyfikacji) ze strony dającego zlecenie; potwierdzenie takie winno nastąpić natychmiaotowo po otrzymaniu wiadomości przez dającego zlecenie. Doktryna wyjaśniła, iż ze względu na bezpieczeństwo i szybkość obrotu, bez znaczenia jest, czy o powyższem dowiedział się dający polecenie od ajenta, czy od osoby trzeciej, czy też w innej drodze, jak również obojętne są powody takiego działania ajenta, a więc np.: lekkomyślność, niedopatrzenie lub świadome działanie na niekorzyść dającego polecenie.

3. unarakter prawny umowy ajencyjnej. Co do charakteru prawnego umowy ajencyjnej, należy zwrócić uwagę, iż wobec szeregu cech charakterystycznych tej umowy, dotychczasowa doktryna niejednolicie wypowiadała się w powyższej ma ter j i i, w zależności od silniej lub słabiej występującego elementu tej umowy, widziano w niej rodzaj umowy o pracę, albo umowy zlecenia, lub też umowy o wykonanie dzieła. — Według doktryny niemieckiej istota prawna umowy ajencyjnej jest najbardziej zbliżona do instytucji świadczenia usług, przyczem często podkreśla się, iż mamy do czynienia z umową o usługi wyższego rzędu; na tle piawa polskiego w sposób zdecydowany na tern stanowisku stanął Namitkiewicz („Komentarz",tom II, art. 568 uw. 7), uważając, iż argumentem skłaniającym do powyższego ustalenia jest również przepis art. 522 Kod. Zob., który, traktując o jednym z rodzajów umowy o świadczenie usług, a mianowicie o pośrednictwie, odsyła wyraźnie do przepisów specjalnych umowy ajencyjnej; stąd też konsekwentne będzie z mocy art. 1 K. H. korzystanie z przepisów Kod. Zob. przepisów o umowie ajencyjnej w K. H

—    Z drugiej jednak strony wobec niekompletnego i fragmentarycznego uregulowania przepisów o umowie ajencyjnej w K. H.

—    wobec tego, iż przepisy prawa handlowego raczej wykreślają jedynie podstawowe linje wytyczne tej instytucji i odgraniczają ją od innych instytutów prawa handlowego

—    uznać należy, iż px>mocniczo mieć będą zastosowanie również normy prawa cywilnego dotyczące zlecenia, a to z mocy art. 498 § 2 Kod. Zob. stwierdzającego, iż wszelkie umowy o świadczenie usług, nieuregulowane jako szczególny rodzaj umowy, px>dlegają przepisom o zleceniu; natomiast umowa ajencyjna, aczkolwiek wyodrębniona na tle prawa handlowego, nie może być uznana za uregulowaną przez prawo w sposób wystarczający (A 11 e r h a n d: „Komentarz", art. 572 uw. 1).

Zwrócić należy nadto uwagę, iż przepisy Kodeksu Handlowego o umowie ajencyjnej mają zastosowanie jedynie do stosunków obrotu handlowego. Jeżeli idzie o instytucję ajenta i pośrednika ubezpieczeniowego, to z mocy art. VI p. 3 przepisów wprowadzających do K. H., zastosowanie mają przepisy §§ 43 i nast. niemieckiej ustawy z dnia 30. V. 1908 r. o umowie ubezpieczenia oraz §§ 43 i nast. austrjackiej ustawy z dnia

23.    XII. 1917 r. o uniowie ubezpieczenia.— Również w materji te | obowiązują nadai przepisy rozporządzenia Prez. R. P. z dn.

24.    X. 1934 r. o pośrednictwie ubezpiecze-niowem (Dz. U. R. P. Nr 96 — 1934. poz. 864).

Encyklopedia nauk politycznych. 4