Magazyn6101

109

naprzeciw-ległe, pojedyncze, całkowite, skórzaete albo mięsi-stawe, czasem nawet łaJcowate, a niekiedy żadne; bez przy-listków.

RODZAJ 91. Ci/udal albo Samtatoiriec [Sniitaluni Lin.].— Kwiaty obupłciowe. Okwiat zrosły podstawą z jajnikiem; z krajem górnym, odętym, 4wrębnym i odpadającym. Gruczołów 4 w gardzieli, naprzemianległych z krajem w postaci jakby przy koronka. Pręcików 4 na gardzieli, naprzeciwległych ; z nitkami o wiązeczce włosów po za sobą; z główkami 2woreczkowemi. Jajnik lkomorowy, 2zalążkowy; zalążki u szczyiu łożyska środkowego umieszczone; szyjka pojedyncza; znamię 2 — 3łateczkowe. Pestczak jagodowaty, lnasionowy, w szczycie obrzeżony; a nasiono wywrócone.

Gat. 1. C. biały [S. album Lin.], u "starych pisarzów Sandałem, Cyndalinem, Zandałem, Cyndelinem mianowany. W. t. 230.— Drzewo niezbyt wyniosłe ale grube, z piękną koroną kulistą; z korą cisą, popękaną. Liście ogonkowe, krzyżowe, jąjowato-eliptyczne, z obu końców zwężone, tępa-we, prawie-skórzaste, z wićrzchu ciemno- a spodem modra-wo-zielone, (3" i 1'/_a"). Grona pojedyncze, 6 — 8kwiatowe, krótsze od liści; kwiaty z początku żółtawe a późniój ruda-wo-szkarłatne; łuski przykoronka krótko - kończyste. Owoce mięsiste, wielkości wiśni, kuli te, cisawo - czarne. Nasiona białe.— Znachodzi się po lasach górzystych Malabaru, półwyspu indyjskiego i na wyspie Timor.

Od dawnych czasów znane jest w lókarstwie drzewo cyndałowe lub Londatowe białe i iółte— lignum Santali album et citri-num, pićrwsze jako biel a drugie jako jego twardziel. Działa ono— jako nieco wonne i balsamiczne— orzśiwiajęco na układ naczyń zwłaszcza tętnic, także na błony śluzowe i na drogi trawienia; dziś jednak w Europie prawie zarzucone.

RODZINA XXXIX. Wawrzynkówate [Thymeleaceae Juss.].

Kwiaty obu- lub przez zronienie rozdzielno-płciowe, zwykle umiarowe. Okwiat pojedynczy, koronowały, rurkowaty; z krajem 4—5wrębnym, o 2ch łatkach zewnętrznych często nieco większych, trwałym lub odpadającym; z rurką po nad podstawą wstawowatą; z krążkiem kołokwiatowym. mięsistym, przyrosłym do podstawy okwiatu, czasem bardzc nikłym. Pręciki osadzone w gardzieli okwiatu, już w liczbie łatek, już dwakroó liczniójsze bo 8—10, już wreszcie mniój liczne; z nitkami nitkowatemi, wolnemi i bardzo krótkiemi; z główkami wuwnątrzwrotnemi, 2woreczkowemi, z przodu lub